Gemedieerd erfgoed en historische herinnering: Materialiteit en materialisatie van media en erfgoed bij de Godwin-lezing

Abstract

Op 5 mei vond de Godwin-lezing plaats in het voormalig Amsterdams bevolkingsregister. Prof. dr. Erik de Jong presenteerde zijn narratief over de Tweede Wereldoorlog aan de hand van erfgoed. De lezing werd ook als livestream uitgezonden via YouTube, waarna deze stream op YouTube gearchiveerd beschikbaar werd gemaakt. Door onderzoek, waaronder “Culturele Dynamiek” van het NWO, is de afgelopen jaren geprobeerd om de wederzijdse uitwerking van erfgoed en nieuwe vormen van mediatie op de cultureel historische herinnering te onderzoeken, zonder uitgebreid resultaat over de rol van nieuwe media in dit proces. Mijn onderzoek bespreekt een brede invulling van erfgoed als object van herinnering, aan de hand van Pim den Boer en Pierre Nora. Vervolgens geef ik vorm aan de concepten materialiteit, materialisatie, liveness, archief en transfer door middel van kritische vergelijking van theorieën van Bill Brown, Lisa Gitelman, Nick Couldry, Ernst Wolfgang en Marlene Manoff. Door kritisch media-filosofische analyse van de lezing en de daaropvolgende mediaties, trek ik een aantal conclusies over de rol van materialisatie van erfgoed bij de ervaring van historische herinnering, alsook de rol van de materialiteit van de mediaties bij het construeren van historische herinnering. Zo blijkt dat materialisatie verfijnde nuances behelst als het gaat om verschillende combinaties van materialiteiten van erfgoed en mediaties. Liveness speelt hierbij in materiële en socio-psychologische vorm een belangrijke rol als materialisator. De materialiteit van de mediaties hebben waarschijnlijk een grotere verspreiding van een gestold narratief tot gevolg. Dit narratief wordt in de cultureel historische herinnering gekoppeld aan het gemedieerde erfgoed.