“Ai meakt de goaten in je koesen”. Een onderzoek naar dialectnivellering op Urk.

Abstract

Dit verslag beschrijft een onderzoek dat is uitgevoerd naar dialectnivellering in het Urker dialect. Er is een apparent time study uitgevoerd onder drie leeftijdscategorieën dialectsprekende Urker mannen, waarbij op twee kenmerken van het dialect gelet is: de umlautisering die optreedt in verschillende gevallen bij diminutiefvorming, en de klinkerverkorting van de stam die optreedt bij vervoeging van een werkwoord naar de 3e persoon enkelvoud tegenwoordige tijd. In de twee hypothesen die zijn opgesteld aan de hand van de literatuur, wordt uitgegaan van de invloed van dialectnivellering op beide onderzochte kenmerken. Er zijn twee tests uitgevoerd: het vertalen van een stuk Nederlandse tekst naar het Urkers, en het beschrijven van een aantal afbeeldingen aan de hand van enkele gegeven woorden. Na analyse van de resultaten bleek dat de diminutiefvorming vrijwel onveranderd is gebleven: de drie onderzochte generaties gebruikten vrijwel dezelfde verkleinwoorden. De klinkerverkorting in werkwoorden in 3e persoon enkelvoud echter, bleek sterk veranderd te zijn. De jongste proefpersonen gebruikten significant langere klinkerlengtes dan de oudste proefpersonen. Wanneer de resultaten gegeneraliseerd worden, kan er worden geconcludeerd dat er in sommige kenmerken van het dialect wel sprake is van dialectnivellering, en in andere kenmerken niet. Wegens het beperkte aantal onderzochte dialectkenmerken is echter meer onderzoek nodig om meer zekerheid te krijgen omtrent dialectnivelleringsprocessen in het Urker dialect.