Van ezelsbruggetjes naar grammaticaal inzicht Inzichten benut ter verbetering van het grammaticaonderwijs op het gebied van redekundige zinsontleding

Abstract

In deze scriptie staat de volgende vraag centraal: is het mogelijk en wenselijk om het huidige grammaticaonderwijs te vernieuwen, aan de hand van door mij gesignaleerde componenten, te weten problemen met het huidige grammaticaonderwijs, recente inzichten uit de taalwetenschap en de vernieuwingen op het gebied van didactiek.

Ik bespreek de misvattingen, de neiging tot het omzeilen van de problematiek en de vermeende positieve kanten van het huidige grammaticaonderwijs. Op basis van deze constateringen bekeek ik de mogelijkheden tot verandering en verbetering . De belangrijkste veranderingen zijn dat in het aanbieden van kennis meer aandacht zou moeten komen voor het proces, er meer tijd voor grammaticaonderwijs zou moeten komen en er een verschuiving zou moeten plaatsvinden naar een taalculturele visie (Coppen, 2010b en Hulshof & Coppen, 2011). In mijn zoektocht naar verbetermogelijkheden bekeek ik verschillende inzichten en voorstellen vanuit de taalwetenschap. Ik vond een meer semantisch-syntactische wijze (Van Rijt, 2012/2013a), een didactiek op basis van de metaconcepten: thètarollen, predicatie, congruentie en basisvolgorde (Coppen, 2011b) en als derde mogelijkheid grammaticaonderwijs vanuit combinatie-, substitutie- en plaatsingsmogelijkheden (Van Belle & Smessaert, 2008). Ook bekeek ik de vorderingen en inzichten op het terrein van didactiek (hoofdstuk 4) waarin argumenten uit ‘embodiment theories’ naar voren kwamen om zintuigen en motoriek meer te integreren in het leerproces. Daarnaast zagen we dat een expliciete instructievorm het best werkt voor grammaticaonderwijs (Boer et al., 2012).

Met deze scriptie heb ik niet alleen een bijdrage willen leveren aan de discussie die op het gebied van grammaticaonderwijs heerst, of kritiek willen uiten op het huidige grammaticaonderwijs, maar heb ik ook geprobeerd een voorstel te doen ter vernieuwing van grammaticaonderwijs op basis van de inzichten die ik in mijn literatuurstudie heb opgedaan. Ik wil hiermee een aanzet geven tot een wetenschappelijke studie naar het effect van deze methodiek waarbij zo mogelijk gevalideerde meetinstrumenten ingezet worden.