Geen woorden maar daden - Spinoza's criteria voor de beperking van de vrijheid van meningsuiting
Summary
Vrijheid van meningsuiting kent grenzen. In onze moderne en liberale samenleving van de 21e eeuw mogen mensen denken en zeggen wat zij willen, terwijl er aan het handelen wel grenzen worden gesteld. Spinoza formuleerde in de 17e eeuw al dat mensen zoveel mogelijk moeten worden vrijgelaten en dat denken en uiten van meningen niet door een soeverein of regering mogen en kunnen worden beperkt. De enige uitzonderingen op deze vrijheid van meningsuiting vormen opruiende uitspraken die de vrijheid en veiligheid van andere mensen in de samenleving bedreigen. Maar uitspraken zijn ook handelingen, zo blijkt uit de speech act theory. Een uitspraak is meer dan slechts een uiting van een gedachte, maar tevens een handeling die effect heeft op de stand van zaken in de werkelijkheid. Als gevolg van moderne technologie, internet, massacommunicatie en immigratie worden ook meer mensen dan in Spinoza's tijd geraakt door uitspraken. Er ontstaan regelmatig openbare discussies over geuite meningen en de roep om het beperken van deze vrijheid om maar te zeggen wat men denkt, wordt regelmatig gehoord. De criteria die Spinoza hanteerde voor het bepalen van welke uitingen moeten worden toegestaan en welke uitingen mogen worden beperkt door wetgeving, blijken echter nog steeds van toepassing op onze moderen samenleving. De samenleving moet echter blijven nadenken over wat toelaatbaar is en wat niet. Vrijheid is kwetsbaar en moet beschermd worden.