Woorden bouwen, teksten begrijpen? Een onderzoek naar morfologische kennis en tekstbegrip van Nederlandse basisschoolleerlingen
Summary
De leidende vraag in dit onderzoek was in hoeverre morfologische kennis, naast andere talige vaardigheden als woordenschat, technisch lezen en fonologisch bewustzijn, bijdraagt aan het tekstbegrip van Nederlandstalige basisschoolleerlingen in groep 4, 5 en 6, en welke aspecten van morfologische kennis vooral gerelateerd zijn aan begrijpend lezen. Het tekstbegrip van de onderzochte leerlingen blijkt vooral samen te hangen met woordenschat en morfologische kennis. Daarnaast is tekstbegrip verbonden met technische leesvaardigheid en fonologische vaardigheden. Bij de jongere leerlingen zijn fonologische vaardigheden en morfologische kennis in gelijke mate gerelateerd aan tekstbegrip, terwijl bij de oudere leerlingen morfologische kennis sterker dan de andere onderzochte talige vaardigheden met tekstbegrip correleert. Expliciete morfologische kennis blijkt samen te hangen met tekstbegrip, impliciete morfologische kennis daarentegen niet. Tekstbegrip hangt sterker samen met kennis van derivatieprocessen dan met kennis van inflectieprocessen. Deze resultaten kunnen mogelijk verklaard worden door de ontwikkeling van metalinguïstische kennis en door een verschuiving van aandacht voor vormaspecten naar aandacht voor betekenisaspecten van geschreven taal halverwege de basisschool. Er is meer onderzoek nodig om een beter begrip te krijgen van de rol van morfologische kennis en deze kennis in te kunnen zetten in het taalonderwijs.