Begeerte en afkeer bij Hadewijch

Abstract

Deze scriptie gaat over een onderzoek naar de beschrijving van emoties in de Liederen van Hadewijch, een 13e-eeuwse dichteres en mystica. In de huidige geestelijke gezondheidszorg worden vreugde, verdriet, angst en boosheid als de belangrijkste emoties beschouwd waar veel andere gevoelens op terug te voeren zijn. Om middeleeuwse opvattingen omtrent emoties te bestuderen, heb ik me verdiept in de werken van Avicenna en Ruusbroec, twee representatieve geleerden uit die tijd. In hun werk zijn begeerlijke en toornige krachten de belangrijkste innerlijke drijfveren. Deze krachten zijn terug te voeren op de begrippen begeerte en afkeer. Ook de wil en de rede zijn van belang. In mijn onderzoek heb ik gezocht naar deze begrippen in de Liederen van Hadewijch. Begeerte heeft bij Hadewijch een tweeledige betekenis. Enerzijds is er de begeerte, van een oppervlakkig niveau, naar aardse aangelegenheden. Anderzijds is er de Begeerte om te leven ter ere van God. Zij noemt dit ‘in de minne leven’. Hier past ‘orewoet’ bij, de razende Begeerte naar het hogere. Het leven in begeerte kost veel moeite en pijn, de mens ervaart afkeer om dit leven vol te houden. De wil en de rede helpen om deze afkeer te beteugelen. Ik heb een selectie van de Liederen bestudeerd. In de analyse van deze liederen heb ik gezocht naar de hierboven genoemde begrippen. Deze zijn zeker te herkennen in de teksten, maar de hoofdrol bij Hadewijch speelt de Begeerte om in de minne te leven. Het hele leven behoort hierop gericht te zijn. Alle gevoelens en krachten behoren ingezet te worden om te leven ter ere van God. Gevoelens van verdriet, angst of boosheid die je als mens kan ervaren doen er niet toe, de mens moet doorzetten om zo’n leven ter ere van God te bereiken. Persoonlijke emoties worden wel beschreven en daarmee erkend, maar ze zijn niet van belang. Dus een groot verschil met het huidige ik-tijdperk.