De zin van het lezen: Over het leesgedrag van studenten in de negentiende eeuw

Abstract

Met deze scriptie is kwalitatief onderzoek gedaan naar het leesgedrag van drie negentiende-eeuwse mannelijke studenten: Alexander van Goltstein uit Utrecht (1801-1808), Jan Bastiaan Molewater uit Leiden (1833-1835) en Jacob David Mees tevens uit Leiden (1872-1874). Aan de hand van hun dagboekaantekeningen zijn de vormen en de functies van hun leesgedrag in kaart gebracht. Hieruit is gebleken dat zij met name studieboeken lazen als onderdeel van hun studie en daarnaast ter ‘nuttige’ ontspanning romans, poëzie en wetenschappelijke lectuur uit eigen interesse. Daarnaast hadden ze ook allemaal hun eigen leesvoorkeuren. Goltstein las geregeld religieuze handboeken, Molewater verdiepte zich graag in filosofische werken en Mees las bijna dagelijks de krant. Alle drie de studenten lazen met name thuis, ’s ochtends en ’s avonds. ’s Middags lazen Molewater en Mees af en toe in leessociëteiten. Hun leesstrategieën liepen uiteen van oppervlakkig tot intensief lezen, afhankelijk van de literatuur die zij tot zich namen. Voortvloeiend uit de vormen van hun leesgedrag kan geconcludeerd worden dat bij Goltstein de ontspannende, creatieve, emotieve en zingevende functies van literatuur domineerden, terwijl dat bij Mees en Molewater de informatieve, esthetische en sociale functies waren. De resultaten van het onderzoek bevestigen het beeld dat (historische) lezers niet in bepaalde typen lezers in te delen zijn, maar dat ze verschillende vormen van leesgedrag vertonen.