Hoe worden actieve openbaar toegankelijke schoolpleinen gerealiseerd?

Abstract

Vijftien jaar geleden stond de aandacht voor het schoolplein nog in de kinderschoenen. Wie nu de sportbladen en de ‘sportliteratuur’ leest, krijgt een heel ander beeld. Met de Cruyff- en Krajicekcourts en de verschillende varianten, bijvoorbeeld schoolplein 14, is sport steeds meer de buurt in gekomen. Dit onderzoek gaat over hoe het schoolplein na schooltijd als openbaar speelterrein kan worden gebruikt. De centrale onderzoeksvraag is als volgt: ‘’Hoe worden actieve openbaar toegankelijke schoolpleinen gerealiseerd?” Met het verzamelbegrip ‘openbaar toegankelijke schoolpleinen’ kunnen drie typen schoolpleinen worden aangeduid: • Openbaar toegankelijk schoolplein. • Openbaar toegankelijk schoolplein- plus: schoolplein is openbaar toegankelijk en heeft een ontwerp dat sport en spelen stimuleert. • Openbaar toegankelijk schoolplein- plus/plus: schoolplein heeft een ontwerp dat sport en spelen stimuleert én een begeleid activiteitenaanbod.

Er wordt een korte beschrijving van gezondheidsprogramma’s van de Rijksoverheid gegeven. Deze programma’s zijn gebaseerd op de veronderstelling dat sport en bewegen positieve effecten hebben voor kinderen en jongeren. In de literatuurstudie wordt ingegaan op de effecten van openbaar toegankelijke schoolpleinen op het sporten en het bewegen van kinderen.

Om de centrale onderzoeksvraag te kunnen beantwoorden zijn 2 casestudies verricht bij 2 openbaar toegankelijke schoolpleinen in verschillende buurten/stadsdelen. De keuze voor deze twee casestudies is ontstaan uit de schoolpleininventarisatie voor de gemeente Amsterdam. In deze inventarisatie zijn voor alle schoolpleinen gegevens verzameld over de openbaarheid en beslotenheid. Er zijn in de 2 casestudies gesprekken gevoerd met beleidsadviseurs van de betreffende stadsdelen, stadsdeel Zuid en stadsdeel Noord, met directies, docenten en conciërges van de twee basisscholen. Ook is er een gesprek met een ouder gevoerd.

De actoren geven verschillende betekenissen en doelstellingen aan schoolpleinen. Met behulp van de theorieën van Weick en Habermas worden de resultaten van de casestudie geanalyseerd. De theorieën belichten vooral het communicatieproces en de wijze waarop mensen tot overeenstemming komen en betekenis geven aan gebeurtenissen. Op basis van de literatuurstudie en de casestudies worden de volgende drie hoofdconclusies getrokken:

Conclusie 1: Uit de casestudies blijkt dat veel factoren van invloed zijn op de ontwikkeling van een openbaar toegankelijk schoolplein naar een ‘actief schoolplein’ De volgende factoren blijken hierbij dominant: • Ligging van het schoolplein • Sterke visie schooldirectie • Samenwerking met andere partijen • Kunnen beschikken over budgetten

Conclusie 2: Het is wenselijk om het gebruik en de functie van het schoolplein regelmatig te evalueren. Het is belangrijk om bijvoorbeeld tweejaarlijks het gebruik, het ontwerp en de inrichting van het plein te evalueren: sluit dit nog aan bij de wensen van kinderen, biedt het plein nog voldoende uitdaging? En als deze analyse is gemaakt, is het dan wenselijk om het plein te renoveren, te herontwerpen of volstaan kleine aanpassingen.

Conclusie 3: Kinderen moeten meer bij het schoolpleinbeleid betrokken worden. Met deze aanpak worden kinderen gemotiveerd en uitgedaagd om ideeën in te brengen en voelen ze zich ‘eigenaar’ van het plein.

Conclusie 4: Meer organiseren van activiteiten op het plein. Door de organisatie van activiteiten op het plein en het bieden van begeleiding wordt een extra impuls gegeven aan het speelgedrag van kinderen, met meer kans op positieve effecten voor de gezondheid, het welzijn en de prestaties van kinderen.

Conclusie 5: Verder onderzoek naar de positieve effecten van ‘actieve schoolpleinen’ is wenselijk. Het is raadzaam om bij een aantal geselecteerde scholen het gebruik en het effect van een ‘actief schoolplein’ meerdere jaren te volgen.