De vierkante meter moestuin: een gezonde en duurzame aankoop? Een exploratief onderzoek naar de rol die duurzaamheid en zelfvoorziening spelen voor de motivatie, attitude en intentie om met een vierkante meter moestuin aan de slag te gaan.

Abstract

De uitdagingen op het gebied van voedsel zijn veelbesproken onderwerpen de laatste jaren. Consumenten eten te ongezond, er wordt teveel voedsel verspild en daarbij blijken sommige voedselproducenten het niet al te nauw te nemen met de regels. De overheid heeft haar zorgen omtrent de omgang met voedsel kenbaar gemaakt en wil de consument verleiden om gezondere en duurzamere aankopen te doen. In de dubbelrol van onderzoeker en bedrijfseigenaar heb ik een onderzoek uitgevoerd om te kijken welke rol mijn bedrijf in tuinonderhoud, genaamd Schoffelstudent, hierin kan spelen. Ik ben een project gestart waarin ik 10 deelnemers kennis heb laten maken met een in potentie gezonde en duurzame aankoop, de vierkante meter moestuin. Het onderzoek was erop gericht om te achterhalen wat de deelnemers motiveert om te beginnen met een moestuin en of dit dezelfde motivatie is die zorgt dat ze ermee door willen gaan. De Theory of Reasoned Action (TRA) van Ajzen en Fishbein (1980, 1991) is gebruikt om te achterhalen hoe de intentie om met de moestuin te beginnen tot stand kwam bij de deelnemers. Belangrijke gedragsattitudes die van invloed waren op de intentie om te beginnen met de moestuin zijn dat het goed en gezond is om zelf voedsel te verbouwen en dat het leuk is om te oefenen en rommelen met de moestuin. De attitudes om door te gaan kwamen hiermee overheen en konden worden aangevuld met ‘het geeft voldoening als ik met de moestuin bezig ben’. De subjectieve norm en perceived behavioural control bleken beiden een bescheiden invloed te hebben op het tot stand komen van de intentie om te beginnen en om door te gaan. De deelnemers werden ook bevraagd aan de hand van de theorie van Ryan en Deci (2000) over het verschil tussen intrinsieke en extrinsieke motivatie. Het bleek dat vooral de intrinsiek motiverende factoren als ‘omdat het leuk is’ en ‘omdat het voldoening geeft’ erg belangrijk zijn. Hoewel ik van tevoren aannam dat zelfvoorziening en duurzaamheid belangrijke beweegredenen zijn om met de moestuin te beginnen en ermee door te gaan heb ik daar in dit onderzoek niet voldoende bewijs voor kunnen vinden. Zelfvoorziening bleek een beweegreden te zijn, maar lang niet voor iedereen en zeker geen doorslaggevende. Duurzaamheid werd niet als motivatie genoemd door de deelnemers en blijkt meer gevolg dan oorzaak te zijn. Een belangrijke uitkomst van het onderzoek is dan ook dat het bezig zijn met de vierkante meter moestuin niet zozeer direct de omgang van de deelnemers met voedsel veranderde, maar ze wel bewust maakte van het groeiproces en daarmee de waarde van voedsel. Op langere termijn kan dit dus wel een duurzamere omgang met voedsel bewerkstelligen. De rol die Schoffelstudent zou kunnen spelen ligt in het aanbieden van duidelijke instructies en begeleiding aan beginners die nog geen ervaring hebben met het verbouwen van voedsel.