Narrative activism in de Nederlandse Big Brother: de invloed van participatie in het eerste multiplatformprogramma van het digitale tijdperk

Abstract

Vijftien jaar geleden werd er met de komst van BIG BROTHER in Nederland een start gemaakt met zogenoemde multiplatformprogramma’s. Kijkers konden –bedoeld en gewenst door programmamakers- “participeren” in het programma, onder meer door hun voorkeursstem uit te brengen op kandidaten. Maar naast deze bedoelde en gewenste invloed op het programma voerden sommige kijkers (of fans) echter ook acties uit buiten de controle van de programmamakers om. Ook dit is een vorm van (in de ogen van programmamakers waarschijnlijk onbedoelde en ongewenste) “participatie”. In deze studie onderzoek ik door middel van een historisch bronnenonderzoek in welke mate er in het eerste seizoen van BIG BROTHER in Nederland met name deze laatste vorm van “participatie” plaatsvond. Ik reconstrueer de eigenstandige acties van fans en bekijk deze ook vanuit het perspectief van onder meer multiplatformprogramma’s, productiemethodes en participatiecultuur.

Uit de analyse van de onderzoeksresultaten kan mijns inziens worden geconcludeerd dat fans door het online platform dat BIG BROTHER hen bood, meer effectieve mogelijkheden kregen om daadwerkelijk te participeren, zoals ook bedoeld door de programmamakers, en dat ook daadwerkelijk deden. Maar het speelveld dat op dit vlak werd geboden, werd door sommige kijkers wellicht als te beperkt ervaren en nodigde uit tot verdergaande acties die gericht waren op het beïnvloeden van de door programmamakers voorbedachte gang van zaken rondom Big Brother. Dat leidde vervolgens tot ingrijpen door de producenten die zich genoodzaakt zagen om maatregelen te nemen om meer ongewenste participatie te voorkomen. Dit wedijveren (Wie is het slimst als het gaat om het bedenken van acties en maatregelen om de effectiviteit van de acties tegen te gaan?) leidde tot een vorm van competitie tussen beide partijen. Deze “competitie” voltrok zich tegen de achtergrond van discussies over ‘democratisering’ van tv door de komst van multiplatformformats: Big Brother-kijkers ageerden tegen de in hun ogen te veel gecensureerde beelden vanuit het Big Brother-huis. Fans wilden zelf bepalen wat ze te zien kregen in plaats van dat de programmamakers die keuze al voor hen maakten. Participatie was immers met Big Brother geboren, de techniek lag er, de bereidheid om te participeren ook, maar het potentieel aan mogelijkheden werd voor sommige fans niet optimaal benut door sturing vanuit de programmamakers.