Pensioeninformatie: een ver-van-mijn-bed-show? Een onderzoek naar de vindbaarheid en begrijpelijkheid van informatie in een pensioenoverzicht.

Abstract

Het onderwerp van dit onderzoeksverslag is de pensioenbrief die deelnemers aan een pensioenregeling ontvangen. Hierbij is uitsluiten gekeken naar de Nederlandse pensioenen, pensioenbrieven en deelnemers. Uit eerdere onderzoeken blijkt dat veel van deze pensioenbrieven niet voldoen aan de wettelijke eisen (AFM, 2010a). De brief wordt bovendien over het algemeen slecht begrepen (Lentz en Pander Maat, 2013). In dit onderzoek wordt aandacht besteed aan de begrijpelijkheid en de vindbaarheid van informatie in de pensioenbrief en aan de demografische kenmerken en aan verschillende vormen van voorkennis die van invloed zouden kunnen zijn op de begrijpelijkheid en de vindbaarheid. In dit onderzoek wordt voornamelijk gekeken naar het effect van voorkennis over pensioenen op de begrijpelijkheid en vindbaarheid van informatie. Er zijn echter ook andere variabelen meegenomen om alternatieve verklaringen uit te sluiten. Om de brief te testen zijn er proefpersonen van diverse leeftijden en opleidingsniveaus onderzocht, zodat er een goede representatie van de Nederlandse bevolking kan worden gegeven. Voor dit onderzoek is gebruik gemaakt van een geanonimiseerde brief van Zwitserleven, waarbij er twee verschillende versies van de brief zijn gebruikt: een klikmodel en een pdf-bestand. Het klikmodel is vergelijkbaar met een website, het pdf-bestand is een lineaire tekst. De proefpersonen werden eerst getest op financiële geletterdheid, taalvaardigheid en reeds vergaarde pensioenkennis. Vervolgens kregen zij de geanonimiseerde pensioenbrief voor zich, waarna zij vragen moesten beantwoorden. De antwoorden hierop konden zij vinden in de tekst. Er werd bijgehouden of de proefpersonen het juiste antwoord hadden gegeven, of zij het antwoord in de tekst hadden gevonden, waar in de tekst ze het antwoord hadden gevonden en hoe lang het duurde voordat zij het antwoord in de tekst gevonden hadden. Uit de resultaten blijkt dat over het algemeen het opleidingsniveau het meeste invloed heeft gehad op het begrijpen en vinden van informatie in de tekst. De laagste opleidingscategorie had hierbij een significant negatief effect op zowel het vinden als begrijpen van de informatie. De taalvaardigheid van de proefpersonen had alleen bij tekstbegrip een significant positief effect. Het effect was echter kleiner dan het effect van de lage opleidingscategorie. Wanneer beide versies geanalyseerd worden heeft pensioenkennis dan ook geen significant effect. Wanneer er echter alleen naar de resultaten van het klikmodel gekeken wordt, heeft pensioenkennis wel een significant positief effect op het vinden en begrijpen van de informatie. Het lage opleidingsniveau heeft hier ook nog effect, maar dit effect is kleiner dan het effect van voorkennis over pensioenen. Bij het pdf-bestand is geen significant effect van pensioenvoorkennis waargenomen. Kortom, pensioenvoorkennis had alleen een significant positief effect bij het klikmodel van de pensioenbrief.