| dc.description.abstract | Een geschiedkundig onderzoek naar de maatschappelijke inbedding van het bioscoopvermaak in de gemeente IJsselstein in de jaren ’40 en ’50 van de twintigste eeuw. Door middel van een historiografisch analytisch onderzoek naar voornamelijk primaire bronnen wordt inzichtelijk gemaakt welke rol culturele bemiddelaars hebben bij de maatschappelijke inbedding van een bioscoop. IJsselstein, een overwegend katholiek stadje, kende in de jaren ’40 en ’50 een hechte en besloten samenleving waarin vastgehouden werd aan oude en bekende patronen. Hoewel er voor de komst van de Concordia bioscoop in 1948, zeker wel films werden vertoond, bleef dit in verenigingsverband. Met de komst van een bioscoopexploitant buiten IJsselstein (eerst N.V. Gofilex uit Leiden en vanaf 1953 Geco Filmonderneming uit Breda) begon het filmvermaak in IJsselstein serieuzere vormen aan te nemen. Uit primaire bronnen, zoals een persoonlijke geschiedschrijving door de vrouw van de bioscoopbeheerder, correspondentie tussen de gemeente en de filmexploitant en exploitatiestaten van de bioscooponderneming, blijkt dat de uitbating van de bioscoop moeizaam verliep. Culturele bemiddelaars zoals de filmexploitant, de IJsselsteinse bioscoopbeheerder en de gemeente, spelen in deze moeizame integratie van het bioscoopvermaak dan ook een belangrijke rol. Zo zorgde de bioscoopbeheerder ervoor dat de onderneming een echte IJsselsteinse aangelegenheid werd; onder andere door te trachten het nieuwe vermaak te integreren binnen de bestaande sociale en culturele infrastructuur van het verenigingsleven. En ook het overwegend katholieke gemeentehuis stond welwillend tegenover de bioscoop. De onderneming had immers twee voordelen: ten eerste leverde het geld op voor de financiering van hun stadsverbeteringen in de vorm van vermakelijkheidsbelasting en ten tweede bood het de benodigde en verantwoorde, lees: katholieke, recreatie voor de lastige jeugd. Mede door deze inspanningen is men er in IJsselstein in geslaagd de bioscoop te behouden en in te bedden in de bestaande maatschappelijke context - hoewel dit geen gemakkelijke en winstgevende weg is geweest. Uit deze microgeschiedenis gericht op het handelen van de betrokkenen en dus op het alledaagse kan men opmaken dat de integratie van een bioscoop in een stadje zo klein als IJsselstein niet kan zonder culturele bemiddelaars. Deze, in welke vorm dan ook, heeft zijn of haar eigen specifieke al dan niet bewuste doelen en belangen bij het integreren van een nieuwe cultuurvorm binnen een bestaande culturele en in dit geval ook sociaal specifieke setting. Dit onderzoek naar het alledaagse en lokale aspect van de integratie van het bioscoopvermaak binnen Nederland, heeft een bijdrage willen leveren aan het vraagstuk rond de eigenheid van de Nederlandse filmcultuur in zijn algemeen. | |
