De strijd tussen de communistische censuur en de artistieke vrijheid in China

Abstract

Het doel van deze paper was om te onderzoeken in welke mate de Shanghai Biënnale in het jaar 2000 een vrije en vooruitstrevende tentoonstelling was. De aanleiding voor dit onderzoek is dat er al lange tijd een dispuut bestaat in het huidige onderzoeksveld over of de Biënnale daadwerkelijk wel zou vrij en vooruitstrevend zou zijn geweest als dat er wordt beweerd. Het is relevant, nu er twintig jaar overheen is gegaan, duidelijkheid te verschaffen over dit dispuut om een beter beeld te krijgen van de hedendaagse Chinese kunst. De Shanghai Biënnale toont namelijk een trend in de hedendaagse Chinese kunst die een afspiegeling vormt van wat er in de bredere zin gebeurde in de Chinese kunstwereld in het jaar 2000. Om de mate van vrijheid op de tentoonstelling te beoordelen is de invloed van de Chinese overheid tijdens de Shanghai Biënnale middels censuur onderzocht. Om een uitspraak te kunnen doen over de vooruitstrevendheid van de Shanghai Biënnale is er een analyse gemaakt van de meest in het oog springende vernieuwingen wat betreft de keuzes in kunstenaars die zijn uitgenodigd en de tentoongestelde werken. Daarnaast is er een vergelijking gemaakt met de gelijktijdig gehouden satelliet tentoonstellingen ‘Fuck Off’ en ‘Useful life’. Deze analyses zijn gedaan middels een literatuuronderzoek waarbij gebruik is gemaakt van secundaire bronnen. De derde Shanghai Biënnale is hierbij vanuit een postkoloniaal theoretisch kader bestudeerd. De interculturele uitwisseling in de tentoongestelde werken vormde hierbij een belangrijk uitgangspunt. De analyse in deze paper laat zien dat er sprake was van vooruitstrevendheid op de Shanghai Biënnale omdat vernieuwingen zoals de aanwezigheid van experimentele kunst en de mate van internationalisering klaarblijkelijk waren. Toch spreekt de continuïteit met de voorgaande Biënnales het vooruitstrevende beeld van de Biënnale enigszins tegen. De tweede conclusie die uit dit onderzoek kan worden getrokken is dat de mate van vrijheid op de Biënnale minimaal was. De curatoren kregen heel beperkt ruimte van de Chinese overheid om zelf keuzes te maken over het inrichten van de tentoonstelling, maar vervolgens werd alles alsnog gecensureerd.