De aanloop naar de mondkapjesplicht in Nederland en Spanje; een cultuur-comparatieve analyse van nationale dagbladen in beide landen.

Abstract

Het jaar 2020 zal altijd herinnerd gaan blijven als het jaar waarin een klein virus de wereld stilzette. Een kritiek onderdeel van deze crisis betrof de discussie over het wel of niet dragen van een mondkapje in de publieke ruimte. Elk land en elke regering ging anders om met de naderende dreiging van het Coronavirus, waaronder dus ook Spanje en Nederland.

Dit onderzoek heeft als doel om belangrijke overeenkomsten en verschillen te achterhalen tussen de aanloop naar de mondkapjesplicht in Spanje en die in Nederland. Om dit ten uitvoer te brengen vertrekt dit onderzoek vanuit de volgende hoofdvraag: “Hoe verhouden de mondkapjesplicht in Spanje en Nederland zich intercultureel tot elkaar?” Onder de mondkapjesplicht zal worden verstaan de plicht onder mensen vanaf 6 of 13 jaar oud om in publieke (binnen (en buiten)ruimtes een mondkapje te dragen. De aanloop naar de mondkapjesplicht dient op haar beurt als ‘tertium comparationis’ voor de interculturele vergelijking, in eenvoudige taal het kruispunt of nulpunt van de vergelijking.

Om een antwoord te formuleren op de onderzoeksvraag is er een corpus opgesteld bestaande uit nationaal en/of regionaal verspreide dagbladen in Nederland en Spanje. Een belangrijke voorwaarde was dat de artikelen te vinden waren in de databank NexisUni. Uiteindelijk zijn per land drie dagbladen geselecteerd en uit deze in totaal zes dagbladen zijn 10 artikelen per dagblad geselecteerd in de maand waarin de mondkapjesplicht officieel werd. Voor Spanje is dat de periode 15 april tot en met 19 mei 2020, voor Nederland zijn er artikelen van 11 oktober tot en met 19 november 2020 gezocht. Uit dit onderzoek is gebleken dat de beginfase de meeste overeenkomsten kende en dat verschillen niet alleen ontstaan door verschillende scores per dimensie, maar ook binnen dimensies. Onder meer het begrip van vrijheid, publieke ruimten en onvrede worden anders verwoord of hebben een andere betekenis in de ene of de andere cultuur. Waterdicht bewijs biedt dit onderzoek niet, maar wel kan het aantonen dat enkele dimensies van Hofstede minder vast staan dan dat het op papier lijkt. De grootste verschillen lijken te ontstaan bij dimensies met een hogere waarde, zoals onzekerheidsvermijding, masculiniteit en individualisme. Voor vervolgonderzoek wordt geadviseerd om betrokkenen van een belangrijke sociale regel te interviewen over de rol van de nationale cultuur in het beleid of om een kwantitatieve analyse te doen naar het effect van bijvoorbeeld de media bij het invoeren of loslaten van vrijheidsbeperkende maatregelen in crisistijd.