Het dilemma van groei: een onderzoek naar de relatie tussen economische expansie en duurzaamheid

Abstract

De hervormingen van de wereldwijde problemen op het gebied van economie, armoede en aantasting van het milieu worden door de meeste economen geformuleerd vanuit één economische theorie, namelijk vanuit de veronderstelling dat economische groei hét middel is om menselijk welzijn te waarborgen. Het is echter de vraag of economische groei eindeloos kan blijven doorgaan. Als dit niet het geval is dan zou dit betekenen dat de voorgestelde hervormingen eigenlijk inadequaat zijn. In The end of Growth argumenteert Heinberg dat economische groei niet kan worden volgehouden tegen de achtergrond van de beperkte capaciteit van de natuur. De limiet is volgens hem al bereikt. Daarbij stelt hij dat het huidige economische systeem ongeschikt is voor het verzekeren van sociaal­economische en ecologische stabiliteit. Dit stuk onderzoekt in het verlengde hiervan de vraag: zijn duurzaamheid en economische groei compatibel in de huidige institutionele samenstelling van het mondiale kapitalisme?

Om deze vraag te beantwoorden wordt er eerst gekeken naar de relatie tussen economische groei en de financiële instituties. Hierbij wordt in het bijzonder aandacht geschonken aan het monetaire systeem en de problemen die zich hierbij voordoen. Nadien worden de grenzen van economische groei bestudeerd. Dit stuk zal laten zien dat er niet alleen sprake is van een theoretische en praktische limiet aan economische expansie, maar dat er ook grenzen verbonden zijn aan economische inkrimping. Daarbij wordt aangetoond dat de financiële instituties die het fundament vormen van de huidige mondiale economie een significante rol spelen bij de limiet aan economische groei. Vervolgens wordt er aandacht besteed aan alternatieve economische modellen en aan de mogelijkheden voor een transitie.