Animatie in beweging: een onderzoek naar de Nederlandse onafhankelijke animatiefilm in de jaren zeventig; een medium in transitie.

Abstract

In de jaren zeventig ontstond in Nederland door de opstart van Holland Animation, meer bekendheid van animatiefilms in het buitenland, meer subsidie en een beter gereguleerd productie- en distributieproces, een kansrijke situatie voor onafhankelijke animatiefilmers. Het streven naar esthetisering boven de nabootsing van de werkelijkheid leidde tot een potentieel maatschappijkritisch medium. Doordat animatie de juiste afstand tot de werkelijkheid behield en toch een relatie ermee in stand hield, kon er betekenisvorming plaatsvinden op een nieuw, kunstzinnig niveau. De Nederlandse animator uit de jaren zeventig moest met deze nieuwe vormvrijheid een balans zien te vinden tussen de esthetisering en de referentie naar de werkelijkheid. Hij kon daarbij gebruik maken van een scala aan visuele taal en codes, zoals metamorfoseren, waarmee gespeeld kon worden met de toekenning en herkenning van de kijker. De animator kon zo beter sturen in de betekenisgeving en toch een enorme vormvrijheid houden. Door zich nog te verschuilen achter het kinderlijke beeld van animatie kon het medium zich onschuldig voordoen en tegelijkertijd ambiguïteit opwekken. De Nederlandse onafhankelijke animator uit de jaren zeventig kon het streven naar live action conventies achter zich laten en nieuwe stijlen en vormen ontwikkelen. Door het streven naar realisme los te laten kon een ander doel, dat van de bewustwording van het publiek (in plaats van naar sentimentalisme of personificatie van animatie) behaald worden. Het aanspreken van een nieuw publiek, de esthetisering, de aanwezigheid van de maker, de noncontinuïteit van het narratief en de interpretatieve vorm brachten met zich mee dat de functie van het medium veranderde in dat van industrieel geproduceerd familievermaak of reclamewerk naar individualistische maatschappijkritische kunst.