Voorzetselverbindingen Over preposities met een gereduceerd pronomen en prepositiestranding

Abstract

In het Nederlands doen zich verschijnselen voor op het gebied van preposities met gereduceerde pronomina en van prepositiestranding die met elkaar in verband gebracht lijken te kunnen worden. Bij PP’s waarin de prepositie een zwak pronomen als complement kan nemen, blijkt deze prepositie tevens te kunnen stranden. Bij PP’s waarin geen zwak pronomen als complement is toegestaan, blijkt ook prepositiestranding niet mogelijk. In eerder onderzoek, van Abels (2001) en Ruys (2008), is dit verband eveneens aangewezen. In dit eindwerkstuk richt ik mij in eerste instantie op de afzonderlijke verschijnselen: preposities met een gereduceerd pronomen en prepositiestranding. Ik zal de verschijnselen los van elkaar proberen te verklaren. Een verklaring voor de data van preposities met een zwak pronominaal complement ligt in de mogelijkheid van de prepositie om klemtoon te dragen en te contrasteren. Binnen een adjunct-PP moet klemtoon gelegd worden, een zogenaamd pitch accent. Een gereduceerd pronomen kan hier alleen voorkomen als de prepositie contrasteerbaar is. Binnen een argument-PP is klemtoon niet verplicht. Hier kan een gereduceerd pronomen voorkomen als er geen contrast wordt getriggerd. Een verklaring voor de data van prepositiestranding ligt in de verbondenheid van de prepositie met het werkwoord. Van een PP die niet is verbonden met het werkwoord en zich als eiland gedraagt, kan de prepositie niet stranden. Een prepositie die als (quasi-)argument verbonden is met het werkwoord, kan wel stranden. In het besluit probeer ik mijn afzonderlijke verklaringen met elkaar in verband te brengen. Hier zal blijkt dat dit slechts gedeeltelijk lukt. De eerste observatie in dit werkstuk is onvolledig en de samenhang die wordt aangewezen in de literatuur ontbreekt wanneer we alle observaties bekijken. Uiteindelijk zien we dat adjunct-PP’s een uitzondering vormen op de verbinding tussen prepositiestranding en preposities met een zwak pronominaal complement die we in eerste instantie zagen. PP’s die als adjunct fungeren en contrast toestaan, kunnen namelijk een gereduceerd pronomen als complement nemen, maar zijn uitgezonderd van prepositiestranding.