Laten zien wat je weet: Het expliciet tonen van niet-weten

Abstract

In formele maar ook in informele gesprekken is het van belang dat de gesprekspartners elkaar begrijpen en weten waar de ander het over heeft. Omdat mensen niet in elkaars hoofd kunnen kijken, hanteren ze andere methoden om elkaar te laten zien wat zij weten en begrijpen, maar ook wat zij juist níet weten en begrijpen. Men gaat af op wat men elkaar laat zien, op wat men in een gesprek doet. In deze thesis worden de verschillende functies van expliciete niet-weten frases met en zonder grammaticaal object onderzocht. Uit de analyses is gebleken dat een niet-weten frase zonder grammaticaal object een andere functie heeft dan een niet-weten frase met grammaticaal object. De frase met object functioneert zoals je zou verwachten: de spreker doet hiermee niet-weten en dit is de semantische kern van de beurt, vaak een tweede paardeel. De frase zonder object daarentegen is een toelichting bij de rest van de beurt. De rest van de beurt bevat informatie die de kern vormt van de beurt. De niet-weten frase die in eerste instantie niet-weten lijkt te doen, geeft een indicatie van de mate van zekerheid over de informatie die wordt verstrekt in de rest van de beurt en is geen volledig antwoord op het eerste sequentiële paardeel. Kortom, het ontbreken van het object dient een functie. Dit sluit deels aan bij de theorie van Hopper (1988) over emergent grammar: grammatica komt tevoorschijn uit discours.