(On)zichtbare Viezigheid: Een antropologische studie naar gender en hygiënisch handelen in ruraal Uganda
Summary
Deze scriptie gaat in op hygiëne als een cultureel construct, wat afhankelijk is van externe factoren als locaties, situaties en onderlinge relaties. Zoals antropologe Douglas (1966) schrijft, hangt de definitie van hygiëne af van de context waarin hierover gesproken wordt. Hoe staan lokale Ugandese vrouwen in rurale gebieden tegenover hygiëne en hoe bewegen zij zich tussen diverse externe factoren die invloed hebben op hygiëne? Om dit te kunnen verklaren wordt ingegaan op de discussie wat hygiëne nou eigenlijk is en wanneer iets vies of juist niet vies is. Beweegredenen voor (on)hygiënisch handelen zijn te verbinden aan Goffman (1959) die een tweedeling maakt tussen een zichtbare frontstage en onzichtbare backstage, die leiden tot impression management onder mensen. Wat mensen (niet) van elkaar zien, blijkt van invloed op percepties en omgang met hygiëne. Men beweegt zich tussen verschillende sociale domeinen die aan de hand van Habermas (1989) te onderscheiden zijn als privé en publieke ruimten, waar (on)zichtbaarheid tot uiting komt. Interessant gegeven is dat uit empirische data in deze cultureel antropologische studie naar voren komt dat rollen en taken uitgevoerd door vrouwen binnen sociale domeinen, voortkomen uit performativity (Butler 1990) en stereotyperingen. De kern van het debat in dit onderzoek wordt gevormd door de vraag hoe handelingen rond hygiëne, in navolging van Douglas’ (1966) opvatting wat betreft hygiëne als contextuele afhankelijke constructie, begrepen kunnen worden vanuit de frontstage/backstage theorie van Goffman (1959) en contrast tussen privé en publieke domeinen voortkomend uit het klassieke werk van Habermas (1989). Hierbinnen vormt gender een uitermate belangrijk aandachtspunt, omdat dit concept invloed heeft op hoe empirische gegevens en bestaande theorieën verklaard kunnen worden. Deze verschillende puzzelstukjes vallen op zijn plaats in een specifieke casus over hoe vrouwen gedurende hun menstruatie periode omgaan met hygiëne. Door onder andere stereotypering en stigmatisering worden vrouwen tijdens deze periode beïnvloed in hun hygiënisch handelen, wat gevolgen heeft voor bewegingen en gedragingen binnen veranderlijke frontstage en backstage domeinen.