Theater in Crisis: een Bourdieusiaanse discoursanalyse

Abstract

In dit artikel wordt een discoursanalyse uitgevoerd met betrekking tot reacties vanuit de theatersector op de aangekondigde bezuinigen in de kunst- en cultuursector, en specifieker op de podiumkunsten, voor 2013. Deze worden vergelijken met uitingen, terminologie en berichtgeving ten tijde van Aktie Tomaat. Zo wordt beargumenteerd dat de huidige situatie in de Podiumkunsten op een vergelijkbare manier wordt geconstrueerd in het publieke discours als tijdens Aktie Tomaat. Door deze twee inhoudelijk verschillende en toch op elkaar lijkende situaties in de theaterwereld in Bourdieusiaanse termen te beschrijven, ontstaat een sterk vergelijkbaar beeld van de sociale structuur van een dergelijke (identiteits)crisis in het theaterveld. De focus ligt in de discoursanalyse op de waarde die aan theater wordt toegekend en hoe dit waardeoordeel in het hedendaagse discours vorm krijgt. Er wordt betoogd dat de verschillende soorten waarde die aan theater worden toegekend samenvallen met verschillende habitussen die in de theaterwereld bestaan en elkaar bestrijden om de legitimiteit binnen het (theater)veld en in de maatschappij als geheel. Ten tijde van Aktie Tomaat (1969-1971) vond de legitimiteitsstrijd vooral binnen het theaterveld plaats. Nu wordt de strijd om legitimiteit van het theater ook buiten het eigen veld uitgevochten. Mijns inziens is er sprake van een (identiteits)crisis in het theater, wanneer haar culturele, artistieke, maatschappelijke en/of economische legitimiteit wordt aangevallen of bedreigd. Deze ter-discussie-stelling van de legitimiteit van theater gebeurt wanneer verschillende habitussen van binnen of buiten het theaterveld met elkaar in botsing komen. Hoewel er duidelijke inhoudelijke verschillen zijn tussen Aktie Tomaat en de reacties op de aangekondigde bezuinigingen voor 2013, vertonen de beide situaties, wanneer ze in Bourdieusiaanse termen worden beschreven, qua sociale structuur zo veel overeenkomsten, dat ze als vergelijkbare discursieve en daarmee sociaal geconstrueerde situaties kunnen worden beschouwd.