Begrijpelijkheid in het digitale tijdperk: De rol van structuur en structuursignalen in elektronische teksten

Abstract

Sinds de opkomst van internet, e-readers en tablets zijn elektronische teksten niet meer weg te denken uit ons dagelijks leven. Het vergaren van informatie is nog steeds de belangrijkste reden voor mensen om online te gaan. Daarnaast is er de afgelopen jaren vanuit zowel het bedrijfsleven, de overheid als de wetenschap een groeiende aandacht voor de begrijpelijkheid van teksten. Aan de hand van achttien onderzoeksartikelen wordt in dit paper gezocht naar een antwoord op de volgende vragen: Welk soort structuur maakt een informatieve elektronische tekst het meest begrijpelijk? Moet je die expliciet maken, en zo ja hoe? En maken lezerskenmerken daarbij uit?

Op het gebied van tekststructuur is de belangrijkste conclusie dat een hiërarchische hypertekst voor lezers met weinig voorkennis over een onderwerp begrijpelijker is dan een hypertekst die als netwerk is gestructureerd. Ook lijkt een hiërarchische tekst bij een niet-specifiek leesdoel geschikter dan een lineaire tekst, maar om daar uitsluitsel over te kunnen geven moeten nog een aantal methodologische kwesties worden opgelost. Wat betreft structuursignalen, lijkt in ieder geval het gebruik van previews en het op bepaalde manieren verwoorden van links de begrijpelijkheid van elektronische teksten te kunnen bevorderen. Het effect van structuuroverzichten is minder duidelijk en dient dan ook nader onderzocht te worden.

In de praktijk is het belangrijk er rekening mee te houden dat leren en navigeren niet hetzelfde zijn, net zomin als begrip en waardering. Hyperteksten zijn geen wondermiddel, maar bieden wel degelijk mogelijkheden voor het verbeteren van tekstbegrip.