Vrijblijvende informatie? Over nut en noodzaak van informatie-uitwisseling bij het voorkomen van onvoorziene incidenten als gevolg van sociale spanningen in Nederlandse woonwijken

Abstract

In Nederland hebben zich de laatste jaren meermalen incidenten voorgedaan die voortkomen uit spanningen tussen groepen burgers. Denk bijvoorbeeld aan de rellen in Culemborg, de onhoudbare situatie in Gouda of de grimmige sfeer in Veenendaal en Ede. De spanningen die aan deze incidenten ten grondslag liggen, vinden hun oorsprong in onvrede over de sociale situatie. Vandaar dat men ook wel spreekt van sociale spanningen. Wanneer bestaande sociale spanningen toenemen of intensiveren, zal dit op den duur tot confrontaties tussen verschillende groepen leiden. Vervolgens zullen verschillende onvoorziene incidenten (zoals rellen) ontstaan. Incidenten die de openbare orde in ernstige mate verstoren en bijdragen aan groeiende gevoelens van onveiligheid op straat en in de buurt. Het moge duidelijk zijn dat dergelijke incidenten voortvloeiend uit sociale spanningen onwenselijk zijn. Zij ondermijnen de sociale cohesie, zorgen voor maatschappelijke onrust en dragen bij aan een toenemend gevoel van onveiligheid. Zulke incidenten dienen daarom zoveel mogelijk voorkomen te worden. Dit onderzoek veronderstelt dat het bijtijds herkennen van spanningen en het vroegtijdig uitwisselen van informatie over deze spanningen daartoe bijdraagt. Daarom onderzoekt deze studie of een, en zo ja welke, relatie bestaat tussen de mate van informatie-uitwisseling en het voorkomen van onvoorziene incidenten als gevolg van sociale spanningen. Daarbij is de verwachting dat vroegtijdige informatievergaring en -uitwisseling partners in staat stelt onvoorziene incidenten ‘beter’ te voorkomen. Wanneer informatie-uitwisseling gebrekkig verloopt, betekent dit dat betrokken partijen minder ‘goed’ in staat zullen zijn incidenten te voorkomen. Het onderzoek toont aan dat informatie-uitwisseling inderdaad bijdraagt aan het voorkomen van onvoorziene incidenten, maar dat deze uitwisseling nu veelal te ‘laat’ en te vrijblijvend plaatsvindt. Om incidenten beter te kunnen voorkomen dient daarom in relatief rustige perioden, perioden waarin spanningen ontstaan, informatie verzameld en uitgewisseld te worden. Vervolgens kunnen adequate preventieve maatregelen worden genomen. Maar daartoe is de kwaliteit van de uitgewisselde informatie van essentieel belang. Uiteindelijk bepaalt de betekenis die netwerkpartners geven aan de uitgewisselde informatie de wijze waarom en daarmee mate waarin onvoorziene incidenten voorkomen kunnen worden. Ter afsluiting doet dit onderzoek een drietal aanbevelingen richting gemeenten welke betrekking hebben op de inrichting van de informatie-uitwisseling. Allereerst dienen netwerkpartners het belang van vroegtijdige informatie-uitwisseling in te zien en hierna te handelen. Ten tweede is het van belang alle betrokken partners zo vroeg mogelijk informatie verzamelen en uitwisselen. Tot slot dient strategisch gehandeld te worden op basis van gezamenlijk betekenisgeven aan de gedeelde informatie. Deze aanbevelingen stellen gemeenten in staat vroegtijdige informatie-uitwisseling structureel in de wijk in te bedden.