Vloeiendheid in tweede taal

Abstract

Met enige regelmaat wordt de vraag gesteld hoe vloeiend je een taal spreekt. Bijvoorbeeld tijdens een sollicitatie gesprek. Maar wat houdt dat precies in? Wat is vloeiendheid eigenlijk en hoe wordt dat gemeten?

In deze nota zal allereerst naar voren komen wat de definitie van vloeiendheid is volgens diverse taalwetenschappers. Omdat uit de literatuur is gebleken dat het gebruik van pauzevullers van invloed is op vloeiendheid in de eerste en tweede taal, zal ik daar nader op in gaan. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen korte en lange pauzes en gevulde en ongevulde pauzes. Doormiddel van een kleinschalig corpus onderzoek zal ik antwoord geven op de vraag of korte en lange gevulde pauzes van invloed zijn op de vloeiendheid in de eerste en tweede taal. De verwachting is dat de frequentie van gevulde pauzes gemiddeld hoger ligt bij de tweede taal dan bij de eerste taal.

Voor dit onderzoek heb ik gebruik gemaakt van een subcorpus dat is samengesteld door medestudenten en mij. Hiervoor hebben wij de Nederlandstalige spreekopdrachten van 24 Turkssprekende proefpersonen getranscribeerd. Deze data is verwerkt met het data-analyse programma SPSS door middel van een gepaarde T-toets. Uit de resultaten bleek dat met name de lange gevulde pauzes vaker voorkomen in de tweede taal dan in de eerste taal. Het zou kunnen zijn dat dit een gevolg is van het vaker en langer blijven hangen in de taalproductie door de tweede taal spreker. Er is geen significant verschil aan te duiden in het gebruik van korte gevulde pauzes tussen de eerste en tweede taal. Het is daarom waarschijnlijker dat lange gevulde pauzes iets over de vloeiendheid van een spreker zeggen, dan dat korte gevulde pauzes dat doen.

Het is ook gebleken dat de tweede taal onder invloed staat van de eerste taal. Wanneer een spreker in zijn moedertaal vaak pauzeert, zal hij dat in de tweede taal overnemen. Dit geldt echter alleen voor de lange gevulde pauzes.

Het lijkt erop dat vloeiendheid af te lezen is aan het gebruik van lange gevulde pauzes. Omdat dit een kleinschalig onderzoek is geweest aan de hand van een subcorpus, raad ik daarom aan om het gebruik van lange gevulde pauzes in een tweede taal nader te bekijken in een verdiepend vervolgonderzoek.