Sympathy for the Devil - Een receptieonderzoek naar de ontwikkeling van sympathie voor moreel slechte personages

Abstract

Traditioneel gezien horen de schurken in televisieseries onze vijanden te zijn: hen moet het slecht vergaan, want ze zijn zelf slecht. Toch is dit onderscheid in de praktijk vaak een stuk minder zwart-wit. In dit onderzoek wordt gekeken naar het fenomeen van sympathie ontwikkelen voor moreel slechte personages in televisieseries. Acht respondenten die hiermee bekend zijn werden uitgebreid gevraagd naar hun gedachten en gevoelens ten opzichte van dit soort personages. Hierbij ging het om factoren die meespelen bij de beoordeling van moraliteit, de invloed van de serie zelf, de emotionele processen aan het werk en de invloed die deze personages mogelijk op de respondenten hadden. Aan de hand van karakteranalyses van vier moreel slechte personages werden ook de stimuli bestudeerd die vanuit de televisieserie zelf bij konden dragen aan sympathie. De invloed van morele slechtheid in televisieseries bleek mee te vallen: hoewel de respondenten binnen de serie niet altijd hun eigen normen en waarden toepassen, gebeurt dit bij het omschakelen naar de realiteit wel. De respondenten bleken uitstekend in staat op een kritische manier met de personages om te kunnen gaan. De sympathie werd vaak opgewekt door het geven van meer informatie over het personage: door de achtergrond, motieven en context van een moreel slecht personage te zien ontstond er ook direct meer begrip. Wanneer de personages kwetsbaar of gekweld overkwamen gaf dit respondenten al snel aanleiding tot medelijden of het ontwikkelen van een gevoel tot beschermen. Hiernaast was het belangrijk dat een personage ook goede kanten had: dat er momenten waren waarop sympathie werd opgebouwd, waardoor vervolgens de moreel slechte daden vergeven konden worden. De moreel slechte maar toch sympathieke personages blijken voor de respondenten vaak een grote bron van vermaak, omdat ze voor spanning en interessante situaties zorgen. Door het dubbele gevoel dat bij de personages ontstaat, kunnen de respondenten juist nog meer van de serie genieten.