Diversiteit en prestaties: een experimenteel onderzoek naar de effecten van diversiteit

Abstract

Door de toename van etnisch-culturele diversiteit in de Nederlandse samenleving is er de afgelopen jaren zowel in het maatschappelijk als wetenschappelijk debat meer aandacht gekomen voor de effecten van diversiteit. Dit onderzoek gaat in op de relatie tussen de etnisch-culturele diversiteit in werkgroepen en de prestaties van studenten in het hoger onderwijs. Onderzoek op dit gebied heeft tegenstrijdige resultaten opgeleverd, mede door toedoen van twee dominante maar tegenstrijdige perspectieven. Een van deze perspectieven, het social categorization perspective, richt zich op het idee dat sociale categorisatie leidt tot conflicten tussen groepsleden en daarmee de prestaties negatief beïnvloedt. Het tweede perspectief, information-decision making perspective, is gebaseerd op het idee dat de aanwezigheid van verschillende visies leidt tot uitwisseling van ideeën. Dit stimuleert de innovativiteit en prestaties van werkgroepen. Recentelijk hebben Van Knippenberg et al. (2004) beide perspectieven geïntegreerd in het Social categorization-Elaboration Model (SEM). In dit onderzoek zal het SEM empirisch getest worden, waarmee een bijdrage wordt geleverd aan het empirisch onderzoek op dit gebied.

Het onderzoek betreft een experiment en is uitgevoerd onder tweede- en derdejaars bachelor studenten van de Erasmus Universiteit Rotterdam, waarbij negen werkgroepen variërend wat betreft etnisch-culturele samenstelling zijn onderzocht. In deze groepen werd aan de studenten een speciaal ontwikkelde opdracht voorgelegd, waarna in een plenaire sessie verschillende oplossingen voor de opdracht bediscussieerd werden. Vervolgens werd aan de studenten gevraagd de opdracht nog een keer te maken en een korte vragenlijst in te vullen. In het onderzoek is gebruik gemaakt van een multi method design. De analyse bestaat uit twee delen: Het eerste is een kwantitatieve analyse met Structural Equation Modelling in AMOS op individueel niveau. De data hiervoor zijn ontleend aan de vragenlijst die studenten hebben ingevuld en de opdrachten die zijn gecodeerd. Het tweede is een ondersteunende kwalitatieve analyse van de groepsdiscussies.

De resultaten wijzen op een indirect negatief effect van diversiteit in werkgroepen op de prestaties van studenten. De samenstelling van een meer diverse groep heeft een negatief effect op de mate van elaboration, waarbij vervolgens de mate van elaboration weer een positief effect heeft op de prestaties. De affectieve reacties beïnvloeden de mate van elaboration positief, maar worden negatief beïnvloed door het ervaren van een identity threat. Dit effect zal meer negatief zijn naarmate de groep diverser wordt. Er is ook bewijs dat deze relaties verschillen voor autochtone en allochtone studenten.