Een kijkje in de keuken bij de sportvereniging. Een kwalitatief onderzoek naar de kloof tussen beleidsintenties en de praktijk in de sportkantine met betrekking tot het gezonder maken van het aanbod in sportkantines.

Abstract

In dit onderzoek wordt de kloof tussen beleidsintenties om sportkantines ‘gezonder’ te maken en de dagelijkse praktijk in de sportkantine in beeld gebracht aan de hand van betekenisgeving. Dit is gedaan op basis van observaties en interviews bij tien sportverenigingen uit verschillende takken van sport. Hiermee is - tegen het licht van de landelijke beleidsintenties - een kijkje in de keuken van de sportvereniging verkregen. De stijgende trend van overgewicht en obesitas vormt voor de overheid een omvangrijk, maatschappelijk probleem. Hierdoor is de maatschappelijke aandacht voor gezondheid steeds groter geworden. Omdat sport kan bijdragen aan het verbeteren van gezondheid, wordt sport gebruikt als middel om het maatschappelijke probleem van overgewicht en obesitas op te lossen. Dit gaat verder dan alleen het bevorderen van actieve sportdeelname: een gezonde leefstijl bestaat uit meer dan een bepaalde mate sporten of bewegen. Ook een gezond voedingspatroon wordt gezien als onderdeel van een gezonde leefstijl. De praktijk in de sportkantine wordt echter algemeen beschouwd als ongezond. Snacks en alcohol dragen niet bij aan een gezonde leefstijl, terwijl dit wel gezien wordt als een positief gevolg van sport. Daarom worden vanuit overheid en georganiseerde sport intenties uitgesproken om het aanbod in sportkantines gezonder te maken. De vraag is echter hoe hier binnen vrijwillige organisaties als de sportvereniging tegenaan gekeken wordt. Zien zij de sportkantine wel als plaats om gezondheid te bevorderen? Omdat de overheid voor de uitvoering van deze intenties afhankelijk is van de sportvereniging is het essentieel om hier inzicht in te krijgen. Uit de analyse van de data is gebleken dat verenigingen vooralsnog weinig heil zien in een gezonder aanbod in hun kantine. Er wordt erkend dat het aanbod ongezond is, maar dit wordt niet als problematisch gezien. Dit geldt overigens meer voor verenigingen met een kantine in eigen beheer dan voor verenigingen met een commercieel geëxploiteerde kantine. Hiermee bestaat een kloof tussen de beleidsintenties en de praktijk in de kantine. Deze kloof komt voort uit drie verschillende actoren die een rol spelen bij het vormgeven van het aanbod in een kantine: leveranciers, dominante leden en vrijwilligers. Leveranciers sluiten contracten af waardoor verenigingen gebonden zijn aan een bepaald assortiment. Dominante leden kunnen initiatief nemen voor nieuwe producten in een kantine. Op de momenten waarop dit gebeurt wordt vrijwel nooit stil gestaan bij gezondheid. Vrijwilligers zijn de mensen achter de bar, die de producten moeten verkopen en bereiden. De beperkte beschikbaarheid van vrijwilligers bezorgt hen echter een machtspositie waarmee zij in staat zijn het assortiment te beïnvloeden. Willen zij producten niet verkopen, dan gebeurt dit niet. Dit zorgt ervoor dat de landelijke beleidsintenties op dit moment lastig haalbaar lijken. Het wordt een kwestie van de lange adem. Pas op het moment dat leden binnen verenigingen gaan pleiten voor een gezonder aanbod, lijkt de tijd rijp om hier een grootschalige landelijke aanpak voor te ontwikkelen. Tot die tijd zal het stimuleren van een gezonder aanbod in sportkantines op een zeer zorgvuldige en laagdrempelige manier vorm gegeven moeten worden.