Het Fenomeen van de 'Ongebonden' Hardloper. Sociale binding binnen loopgroepen; een vergelijkend onderzoek tussen een informele loopgroep en een loopgroep in een traditionele atletiekvereniging.

Abstract

Achtergrond De totale, potentiële loopsportmarkt wordt door Van Bottenburg (2006: 19) geschat op 7 miljoen mensen. De loopsportmarkt is groot en kan zich niet onttrekken aan de sociale krachten binnen de samenleving. Robert Putnam (1995; 2000) wijst in Amerika naar de afname van traditionele verenigingen en hun ledenaantallen, en waarschuwt voor de afbrokkeling van sociaal kapitaal en de samenleving als geheel. Men lijkt meer en meer de keuze te maken voor lichte gemeenschappen, met ‘weak ties’, meer flexibiliteit, vrijheid en een minimum aantal regels. De vereniging als traditionele zware gemeenschap met ‘strong ties’, waarbij men opzoek kan zijn naar commitment, sociaal kapitaal en vriendschap, lijkt in de verdrukking te komen. Dekker (1999) nuanceert dit voor de Nederlandse situatie en stelt dat andere organisatievormen lijken te ontstaan naast de traditionele vereniging. Is men in deze tijd inderdaad op zoek naar ‘ongebondenheid’? Of wijzen hardlopers de informele loopgroep een bredere betekenis toe, dan enkel het hardlopen? Dit wordt onderzocht door middel van de volgende hoofdvraag:

Welke betekenissen geven hardlopers aan sociale binding binnen een loopgroep en in welke zin hangen deze betekenissen samen met de organisatievorm van de loopgroep waarin zij participeren?

Theoretisch kader Het theoretisch kader is opgebouwd als een omgekeerde trechter. De theoretische trechter begint op microniveau en start vanuit het individu. Er wordt gestart met het concept betekenisgeving, gevolgd door individuele handelingsopties. Daarna komt het theoretisch kader aan op sociaal interpersoonlijk niveau. Hier wordt het concept sociale binding besproken, in combinatie met ‘bonding’ en ‘bridging’. De theoretische trechter wordt breder en vervolgt met het beschrijven van het groepsniveau. Hier komen de termen formele & informele groepen en lichte & zware gemeenschappen naar voren. Uiteindelijk wordt het kader afgesloten met het breedste punt, de ‘civil society’. Het analysemodel brengt het geheel samen en neemt de lezer mee in de vergelijking van microniveau tot macroniveau.

Methoden Vanuit het onderzoeksperspectief is deze scriptie gestoeld op kwalitatief onderzoek. De data is opgebouwd vanuit literatuuronderzoek, participerende observaties en twaalf semi-gestructureerde diepte-interviews.

Uitkomsten Lopers binnen de informele loopgroep onderschrijven het belang van sociale binding, evenals de lopers binnen een traditionele atletiekvereniging. Binnen beide loopgroepen zijn er tevens individuen welke het sociale aspect minder belangrijk achten. De resultaten en analyse geven weer dat betekenisgeving complex, diffuus en veelzijdig is met betrekking tot sociale relaties rondom het individu. Er kan niet gesproken worden van enkel weak- of strong ties binnen een lichte of zware gemeenschap. Sociale verbanden komen naar voren als een organisch proces, als ‘growing ties’. Lopers binnen een informele loopgroep kennen een bredere betekenis toe aan de loopgroep. De informele loopgroep binnen dit onderzoek is een nieuw ontstane vorm van solidariteit, dat niet direct wijst op een afname van het maatschappelijk engagement. De vereniging als organisatievorm biedt vanuit haar basis meer mogelijkheden tot sociale binding en sociaal kapitaal, mede via bonding en bridging. Dit zegt echter niets over de kracht van deze verbanden, welke net zo sterk of zelfs sterker kunnen zijn binnen een informele loopgroep. Tot slot schetst dit onderzoek verdere resultaten met betrekking tot briding en bonding, informaliteit, individuele handelingsopties en aanbevelingen voor het binden en behouden van de hardloper.