| dc.description.abstract | Gespecialiseerde zorg voor psychiatrische patiënten en verstandelijk beperkten in daarvoor bestemde instellingen bestaat nog niet zo lang.. Het huidige beeld van de psychiatrie is het resultaat van een proces dat is begonnen aan het eind van de 18e eeuw en die te boek staat als de eerste psychiatrische revolutie. In die tijd begonnen artsen, onder invloed van de ideeën van de Verlichtingsfilosofen krankzinnigheid te beschouwen als een ziekte. Deze verandering van perspectief had verstrekkende gevolgen voor de zorg voor krankzinnigen. De term ´ziekte´ impliceerde niet alleen dat behandeling mogelijk en wenselijk was maar bovendien dat krankzinnigen gewone mensen waren en hun krankzinnigheid iets was dat hun overkomen was.
Deze moderniseringsgolf leidde ook in Nederland tot veranderingen, die hun beslag kregen in de Eerste Krankzinnigenwet van 1841. De zorg voor krankzinnigen kwam hiermee onder staatstoezicht. De gestichten moesten zich in de eerste plaats gaan richten op genezing en daarbij aan allerlei regels voldoen om hun bestaan te kunnen blijven rechtvaardigen. Om erop toe te zien dat de gestichten zich moderniseerden en aan de regels voldeden werd in 1842 de Inspectie voor Krankzinnigengestichten in het leven geroepen. De inspectie bestond uit C.J. Feith, de referendaris van het Armwezen (van het ministerie van Binnenlandse Zaken) en de Utrechtse hoogleraar J.L.C Schroeder van der Kolk. Zij bezochten de Nederlandse gestichten, deden aanbevelingen en brachten hier verslag over uit, met als voornaamste doel de zorg voor krankzinnigen te verbeteren en te vernieuwen. Nadere bestudering van het hervormingsproces in de Nederlandse instellingen maakt duidelijk hoe groot de invloed van de inspectie in de persoon van Feith en Schroeder van der Kolk is geweest. Eén van de instellingen die grote veranderingen doormaakte als gevolg van de hervorming van de krankzinnigenzorg was het Delftse gesticht Het Sint Joris Gasthuis. Ook hier kreeg men te maken met de nieuwe wetten, regels en de inspectie. Om te kunnen blijven voortbestaan zou ook het Sint Joris ingrijpend moeten moderniseren. In dit onderzoek wordt getracht de invloed van de inspectie op de ontwikkeling en hervorming van Het Sint Joris Gasthuis in de periode 1842-1862 in kaart te brengen. In het Sint Joris Gasthuis in Delft is de persoonlijke invloed van de inspecteurs is duidelijk aan te wijzen. Daarnaast had de inspectie had een grote invloed doordat er weinig kennis was maar wel de wil tot veranderen, niet in de laatste plaats om het voortbestaan van het gesticht te garanderen. De plannen voor de oprichting van een provinciaal gesticht hebben invloed gehad op beleidsvorming, de keuzes en het tempo van de hervormingen in Delft, hetgeen typerend is voor de ontwikkelingen van de Zuid-Hollandse gestichten. Voorts is duidelijk dat de inspectie, Provinciale Staten, de gemeente en de regenten van het Sint Joris allemaal wilden hervormen, maar ook een eigen agenda hadden waardoor men af en toe behoorlijk in elkaars vaarwater zat. Ten slotte is goed te zien dat Schroeders model voor de hervorming van de gestichten, zeker door de grote rol voor het regentencollege, voor de eerste gestichtsgeneesheren grote gevolgen heeft gehad. | |
