De terugkeer van de man in het romantische ballet Het Zwanenmeer

Abstract

Dit onderzoek bevat een dramaturgische analyse van de herziening van Het Zwanenmeer (1984), gechoreografeerd door Rudolf Nureyev. De focus ligt op de conventie binnen het romantische ballet waarbij de vrouw haar danstechniek en elegantie toont en de man haar hierbij moet ondersteunen. Er is geanalyseerd in hoeverre Nureyev heeft gespeeld met deze conventie om zo de man een meer dominante plaats te geven in dit balletstuk. Dit is onderzocht aan de hand van het concept masculiniteit. Deelvraag één kijkt naar de ontwikkelingen wat betreft de verhouding tussen man en vrouw in het ballet vanaf de 17e eeuw. Deelvraag twee kijkt vervolgens naar het gebruik van deze conventie binnen de originele versie van Het Zwanenmeer, gechoreografeerd door Marius Petipa en Lev Ivanov. In dit hoofdstuk ligt de nadruk op het karakter Siegfried en de alternatieve interpretaties van dit ballet. Deelvraag drie bevat de dramaturgische analyse van de herziening van Nureyev. Uit deze analyse is gebleken dat Nureyev heeft gespeeld met de conventie van het romantische ballet door de toeschouwer van Het Zwanenmeer uit te nodigen om vanuit een mannelijk perspectief, namelijk vanuit prins Siegfried, naar de voorstelling te kijken. Daarnaast is sprake van een Freudiaanse versie waardoor de verlangens, de morele verplichtingen en de onderbewuste gedachtegang van de prins worden getoond aan de toeschouwer. Ook dit aspect heeft gezorgd voor een verbetering van de mannelijke positie in dit balletstuk. Nureyev heeft, naast de hier boven besproken conventie, ook gespeeld met de notie van masculiniteit. Naast de competitiviteit en hebzucht naar macht van de man heeft hij ook getoond dat terughoudendheid, controle over je eigen leven en de liefde voor een vrouw als mannelijk beschouwd mogen worden. Dit onderzoek toont aan dat Nureyev met zijn herziening een nieuwe interpretatie heeft gegeven aan het concept masculiniteit waarmee hij de positie van de man in het desbetreffende balletstuk heeft veranderd.