De rol van semantische satiatie in herhaaldelijk checken

Abstract

Obsessief-Compulsieve (OC) patiënten checken dwangmatig om hun onzekerheid over de herinnering van het checken te verminderen, uit eerder onderzoek blijkt echter dat dit paradoxaal tot een grotere onzekerheid over het geheugen leidt (Boschen & Vuksanovic, 2007; van den Hout & Kindt, 2003a). Daarnaast brengt het gevoelens van dissociatie met zich mee. Het is echter niet duidelijk wat het achterliggende mechanisme is, waarom leidt herhaaldelijk checken tot de gerapporteerde gevoelens van dissociatie en onzekerheid? Mogelijk kan semantische satiatie een verklaring bieden voor dit fenomeen. Wanneer herhaaldelijk een handeling wordt uitgevoerd, worden steeds de semantische representaties die het meest geassocieerd zijn met het gecheckte voorwerp geactiveerd. Er wordt gehypothetiseerd dat dit herhaaldelijk checken kan leiden tot een verzadiging of uitputting van de relevante verbindingen, met als gevolg dat het vermogen om de semantische representaties te activeren tijdelijk verminderd is en zijn betekenis verliest. Wellicht heeft perseveratief checken hierdoor tot gevolg dat het uitvoeren van de checkhandeling vreemd en daardoor betekenisloos gaat aanvoelen. In deze studie is de rol van semantische satiatie in het herhaaldelijk checken onderzocht door middel van een experiment waarbij studenten (n=38) 2 of 20 maal een checkhandeling uitvoerden en na iedere serie van checks moesten beslissen of een getoonde afbeelding gerelateerd was aan het gecheckte object. Verwacht werd dat proefpersonen langzamer zijn in het beslissen of de getoonde afbeelding gerelateerd was aan het gecheckte object na 20 maal checken dan na tweemaal checken. Uit de resultaten blijkt dat proefpersonen langzamer zijn in het beslissen of de afbeelding gerelateerd was na 20 maal checken dan na tweemaal checken en langzamer zijn in het beslissen of een ongerelateerde afbeelding gerelateerd was dan een gerelateerde afbeelding. Echter is er geen interactie-effect gevonden tussen het aantal checks en het tonen van een (on)gerelateerde afbeelding. Dit onderzoek laat zien dat herhaaldelijk checken leidt tot semantische satiatie en deze resultaten leveren hiermee een belangrijke bijdrage aan het verklaren waarom OC patiënten vaak gevoelens van dissociatie ervaren. Mogelijk zijn deze gevoelens het gevolg van een verminderde associatie van de checkhandeling tot gerelateerde concepten.