| dc.description.abstract | Dit onderzoek is een poging het fenomeen metatheatraliteit te duiden in een postdramatische context. Dit fenomeen, dat wordt gedefinieerd als theater dat over zichzelf spreekt, komt sinds het ontstaan van theater op veranderlijke manieren voor. Hoe dit fenomeen tot stand komt in een performance en welk effect dit heeft op de toeschouwer zal in dit onderzoek aan de orde komen. De vraag die centraal staat luidt: Hoe manifesteert metatheatraliteit zich in de voorstelling UR (2018) van performancecollectief Urland?
Aan de hand van de metadramatische varianten van Richard Hornby; het werk van Hans-Thies Lehmann over postdramatisch theater; en de theorie van Maaike Bleeker over theatraliteit, heb ik in navolging van Danielle Balk getracht een concreet beeld te schetsen van metatheatraliteit in postdramatisch theater. Binnen deze context is vervolgens een categorisering gemaakt gebaseerd op de metadramatische varianten en de kenmerken van postdramatisch theater. Uit deze vergelijking zijn de volgende metatheatrale varianten afgeleid: performance naast performance; intermediale referentie; rollenspel binnen de zelfperformance; en zelfbewustzijn. De gradatie van metatheatraliteit kan binnen deze varianten verschillen, afhankelijk van de inzet van bepaalde strategieën en de ervaring van de toeschouwer van deze strategieën. Van deze varianten blijkt zelfbewustzijn zowel een strategie als het effect van metatheatraliteit op de toeschouwer.
De sleutelwoorden in dit onderzoek zijn transparantie, erkenning en zelfbewustzijn. Transparantie houdt in het blootleggen van bepaalde constructen binnen de performance. Urland laat hiermee het basale van het theater zien in een poging theater voor zichzelf opnieuw te definiëren. De erkenning vindt plaats bij zowel de performance als bij de toeschouwer: beide partijen accepteren de fysieke aanwezigheid van de ander en huldigen daarmee hun eigen rol binnen het event van de performance. Door toe te geven aan hun eigen rol, stellen zij zich zelfbewust op. Dit bewustzijn is het tweeledige effect van metatheatraliteit: de performance erkent zijn eigen staat als theatraal construct, en de toeschouwer erkent zowel deze staat van de performance als zijn eigen rol binnen dit construct. Metatheatraliteit manifesteert zich in UR door een vervlechting van verschillende gradaties van strategieën, die samen een buitengewoon gelaagde performance creëren. Urland maakt eerst de eigen theatraliteit transparant, waardoor zowel het publiek als de performance zelf het bestaan van deze conventies erkent. Vervolgens spreekt Urland dit bewustzijn van de toeschouwer aan door hem ook bewust te maken van het belang van zijn rol binnen het event van de performance. | |
