Arminius en de Synopsis Purioris Theologiae: tucht als twistpunt?

Abstract

In de Synopsis Purioris Theologiae, een theologisch handboek uit de 17e eeuw, is een disputatie opgenomen over de kerkelijke tucht: De Disciplina Ecclesiastica (D.1625). Over ditzelfde onderwerp is later een disputatie opgenomen in Disputationum Theologicarum Repetitarum (D.1642). Ook Arminius heeft een disputatie geschreven over dit onderwerp (D.LVII). De hoofdvraag van de scriptie luidt: “In hoeverre wijken de verschillende versies van disputatie XLVIII uit de Synopsis Purioris Theologiae en de herhaling daarvan in Disputationum Theologicarum Repetitarum over de kerkelijke tucht, geschreven naar aanleiding van de Synode van Dordrecht van 1618 en 1619, af van een door Arminius geschreven disputatie over ditzelfde onderwerp?” De disputaties D.1625 en D.1642 wijken op verschillende punten van elkaar af. D.1625 is uitvoeriger in haar beschrijving van de kerkelijke tucht. Verder wijken de disputaties inhoudelijk gezien op verschillende punten van elkaar af. Zo benadrukt D.1625 de scheiding van kerk en staat en de handelswijze wanneer een groot deel van de gemeente in zonde is gevallen, waar D.1642 daar geen of een andere mening over heeft. D.LVII is op sommige punten iets genuanceerder dan D.1625 en D.1642. Bovendien is deze disputatie meer beschouwend dan betogend. In het licht van de beantwoording van de hoofdvraag is het opvallend dat D.1642 en D.LVII meer overeenkomsten hebben met elkaar dan D.LVII en de oudere disputatie. Dit zou erop kunnen wijzen dat D.1625 meer anti-Remonstrantse standpunten inneemt dan D.1642.