Erfgoed in de Ruimtelijke Vorm van Bangkok

Abstract

De ruimtelijke vorm van een stad wordt niet slechts bepaald door consumentenvoorkeuren zoals de narrative of loss veronderstelt; mondiale invloeden, institutionele settings, het doelgericht handelen van actoren en fysieke elementen zijn allen bepalend. Verklaringen voor de ruimtelijke vorm moeten daarom gezocht worden in de wisselwerking tussen actoren, instituties en dingen op het microniveau. Om de totstandkoming van de ruimtelijke vorm van Bangkok te begrijpen, wordt een sub-ruimtelijke vorm onderzocht: die van het stedelijk erfgoed. De Actor-Netwerktheorie doet handreikingen om de ruimtelijke vorm te kunnen verklaren. Conform deze theorie wordt op zoek gegaan naar controverses ten aanzien van het stedelijk erfgoed zodat de actoren, instituties en dingen die een rol spelen in de huidige ruimtelijke vorm van het erfgoed geanalyseerd kunnen worden. Erfgoed heeft verschillende (potentiele) betekenissen voor de stad en samenleving; de belangrijkste zijn haar esthetische waarde, het erfgoed-toerisme dat zij oproept en daarmee samenhangend haar inzetbaarheid als instrument in de economische ontwikkeling, het bijdragen aan een 'sense of place' en dus aan een beeld en identiteit, haar culturele betekenis en haar betekenis als machtsmiddel. Deze laatste betekenis is inherent verbonden aan erfgoed. Juist fysieke elementen zoals erfgoed kunnen macht verschaffen aan de dominante associatie doordat zij herinneringen oproepen en machtsposities kunnen legitimeren en versterken. De strijd over het erfgoed wordt in Bangkok tussen twee associaties gevoerd waarbij verschillende betekenissen van erfgoed worden aangewend. De nationale associatie is van oudsher dominant en streeft naar versterking van de rol van de koning binnen de drie-eenheid van belangrijkste Thaise waarden natie, religie, koning. Rattanakosin als ruimtelijke concentratie van erfgoed wordt hierbij gebruikt. De lokale associatie strijdt met behulp van ruimtelijke historische structuren voor het uitdragen van ook andere herinneringen, en dus voor een bredere definitie van erfgoed en meer inspraak in planvorming. De lokale associatie wordt machtiger, maar het is de nationale associatie die de huidige ruimtelijke vorm van het erfgoed in Bangkok bepaald heeft. Dit leidt tot ruimtelijke contrasten in de stad en is het bewijs dat het de productie-zijde van ruimte is die uiteindelijk bepalend is voor de ruimtelijke vorm.