Van persbericht tot krantenbericht. Welke framing-ingrepen en stilistische ingrepen passen journalisten toe wanneer zij de persberichten van het Stedelijk Museum Amsterdam tot krantenberichten bewerken?

Abstract

In dit rapport is onderzocht welke ingrepen journalisten toepassen wanneer zij persberichten van het Stedelijk Museum in Amsterdam tot krantenberichten bewerken. Er is naar twee typen ingrepen in het bijzonder gekeken, namelijk: 1) framing-ingrepen in de opening – de kop, de subkop en de lead - van persberichten en 2) stilistische ingrepen bij de bewerking van persberichten in zijn geheel. Onder framing-ingrepen worden ingrepen verstaan die de invalshoek of het perspectief van berichten doet veranderen. Dergelijke veranderingen worden uitgevoerd met oog op nieuwswaarde. Stilistische ingrepen zijn meer gedetailleerd van aard en kennen grofweg twee oriëntaties: ‘leesbaarheid’ en ‘neutraliteit’. De eerste valt te onderscheiden in drie typen, te weten: ‘weglaten’, vervangen’ en ‘toevoegen’. Aan de hand van voorbeeldfragmenten is geprobeerd antwoord te geven op de volgende vragen: A. Welke ingrepen worden gedaan in de koppen en leads van de persberichten van het Stedelijk Museum Amsterdam? Komen er specifieke frames in de koppen en leads van de persberichten naar voren? En zo ja, welke? Is er sprake van reframing? In hoeverre wordt nieuwswaarde gemaximaliseerd? B. Welke stilistische ingrepen voeren journalisten uit wanneer zij persberichten tot nieuwsberichten bewerken? In hoeverre maken journalisten de persberichten van het Stedelijk Museum Amsterdam leesbaarder? En in hoeverre neutraliseren zij deze? Wat blijkt, is dat journalisten inderdaad framing-ingrepen toepassen bij de bewerking van persberichten tot krantenberichten. Hiervan is echter lang niet in alle gevallen sprake en bovendien betreffen de ingrepen veelal zeer subtiele veranderingen van invalshoek. Wat betreft de stilistische ingrepen op het gebied van leesbaarheid en neutraliteit kan een viertal conclusies getrokken worden. Zo blijkt dat ingrepen van journalisten in eerste plaats met leesbaarheid te maken hebben, neutraliteitstransformaties worden zelden door hen uitgevoerd. Journalisten beschouwen het weglaten van informatie als hun belangrijkste taak; het dient de directheid van de persberichten van het Stedelijk. Een derde conclusie is dat veel eenzijdige leesbaarheidstransformaties tweezijdig blijken te zijn. Het merendeel van de transformaties van het type ‘weglaten’ en ‘vervangen’ wordt regelmatig in zowel verwachte als onverwachte richting uitgevoerd. Tot slot is gebleken dat Het Parool van alle onderzochte kranten de persberichten van het Stedelijk Museum Amsterdam het meest intact laat. Mogelijk stellen de journalisten van deze krant minder eisen aan stijl, inhoud en structuur.