Opgroeien aan de onderkant van de samenleving: het effect van de uitkeringsafhankelijkheid op de intergenerationele sociale mobiliteit in de laagste klassen.

Abstract

Kinderen nemen om twee redenen een bijzondere positie in als het gaat om armoede. Ten eerste liggen de oorzaken voor de armoede in het huishouden ver van hen af en kunnen zij de inkomenssituatie nauwelijks zelf beïnvloeden dan wel verhelpen. Kinderen rollen als het ware de armoede in doordat hun ouders om wat voor reden dan ook (te) weinig inkomsten genereren. Ten tweede zijn de gevolgen van de armoede mogelijk ook zwaarder voor kinderen. De sociale vorming en maatschappelijke positionering van kinderen die opgroeien in armoede kunnen achterblijven, waardoor de levenskansen van deze kinderen op sociaal en/of economisch gebied wordt beperkt. Een grote kans bestaat dat deze kinderen de toekomstige individuen met een laag sociaaleconomische status blijven: de armoede is dan van generatie op generatie doorgegeven. Behalve de beperkingen van kansen op individueel niveau kan dit ook tot een beperking van kansen voor heel Nederland tot gevolg hebben: denk bijvoorbeeld aan het feit dat bij voorbaat al potentieel talent wordt afgeschreven door de beperkte ontplooiingskansen van kinderen die opgroeien aan de onderkant van de samenleving. In dit onderzoek staat dit gevangeniseffect van de armoede, waarbij de armoede van generatie op generatie wordt overgegeven, centraal. Nagegaan wordt in hoeverre de manier waarop inkomsten gegenereerd worden in huishoudens die zich aan de onderkant van de samenleving bevinden de intergenerationele ‘overerving’ van de lage sociale positie stimuleren dan wel afremmen. Dit onderzoek maakt duidelijk of de levenskansen van kinderen die opgroeien aan de onderkant van de samenleving verbetert als de ouders uitkeringsafhankelijk zijn of dat kinderen juist een grotere kans hebben om uit de lage sociale status te ontsnappen op het moment dat de ouders werken voor een laag inkomen.