Een Schijnbaar Werkelijk Zelf

Abstract

In een reactie op Goffman wordt rollenspel in sociale interactie nader onderzocht. Daarbij wordt de focus gelegd op het fenomeen pickup artists. Goffman legt een klassiek theatermodel bovenop sociale interactie in het dagelijks leven. Hij gaat er daarbij vanuit dat het theater draait om doen alsof. Dat in het theater acteurs personages spelen en daarmee een mogelijke wereld, ofwel schijnwerkelijkheid wordt gepresenteerd. In zijn model brengt hij zowel een scheiding aan tussen werkelijkheid en schijn als tussen acteur en personage. De performancetheorie daarentegen legt zijn accent op de presentatie van een acteur en breekt de theatrale situatie open. Deze benadering maakt dat we met een andere bril kunnen kijken naar realiteit in het theater, maar ook naar de dagelijkse realiteit. De door Goffman aangehouden scheidingen worden in de performancetheorie onbelangrijk gemaakt. Mede door de uitleg van restored behavior, dat zowel in performances in het theater als in performances is het dagelijks leven in werking is. Een groot deel van het theoretisch kader van dit onderzoek wordt gevormd door de transactionele analyse. Een theorie die uitgaat van verschillende egoposities binnen een individu en het leven volgens een levensscript. De transactionele analyse gaat ervan uit dat het mogelijk is bewust te worden van zowel de ingenomen egoposities als het levensscript. Een individu wordt op geprogrammeerd op materieel, sociaal en individueel vlak en is deels instaat zichzelf te herprogrammeren. Door de theorie te koppelen aan het theatermodel wordt uitgelegd hoe het personage en de acteur samenvloeien tot een geheel. In dit paper wordt beargumenteerd dat schijn en werkelijkheid in sociale interacties twee waarden zijn die niet tegen elkaar afgezet hoeven te worden. Door de schijnwerkelijkheid in het aannemen van een bewust gekozen rol kan een werkelijke identiteit ontstaan die zowel door de ontvanger als door de zender als werkelijk kan worden ervaren. Door de casestudy te behandelen vanuit zowel theaterwetenschappelijke als psychologische benaderingen is, wordt beargumenteerd dat het zelf van de pickup artist ontstaat door de bewust gekozen rol. Oftewel, wanneer we de situatie vertalen naar een theatermodel, dat de acteur bestaat bij de gratie van en middels het personage.