Christendemocratie en het migratiedebat: de nieuwkomer als vriend of vijand? Een onderzoek naar de ideologische verschuivingen van het CDA binnen het migratiedebat van 2002 tot 2017.

Abstract

Met de komst van Pim Fortuyn werd het migratiedebat definitief uit de taboesfeer gehaald en gepolitiseerd. Hierdoor werd de culturele dimensie van politiek belangrijker, wat zorgde voor opschudding van de gevestigde politiek. Zo ook bij de klassieke middenpartij van Nederland: het Christen-Democratisch Appèl (CDA). In dit onderzoek is onderzocht hoe het CDA in drie perioden (2002-2003, 2010-2012, 2015-2017) is gaan bewegen binnen de culturele dimensie door de standpunten met betrekking tot migratie te analyseren. De culturele dimensie wordt opgesplitst in drie politiek-filosofische stromingen, waarbij van oorsprong het traditionalistisch-communitarisme en het libertair-universalisme de twee uitersten vormen. In dit onderzoek is het egalitair-communitarisme daaraan toegevoegd. Door voor elk van deze stromingen indicatoren op te stellen, zijn 52 documenten in NVivo gecodeerd en geanalyseerd.

Na de politisering van het migratiedebat in 2001 is het CDA in eerste instantie ideologisch gedesoriënteerd. Na het loslaten van het multiculturalisme, en dus van het egalitair-communitarisme, verschoof de partij in de periode van 2010-2012 naar een mengeling van universalisme en traditionalistisch-communitarisme. Toenemende externe druk leidde ertoe dat de partij in de jaren daarna meer stappen in de richting van het traditionalistisch-communautaire gedachtegoed zette. Het CDA pleitte voor een restrictiever integratie- en immigratiebeleid ter bescherming van de Nederlandse gemeenschap en cultuur, waarbij het de oorspronkelijke betekenis van haar christendemocratische waarden heeft verwaarloosd.