HIV patients' altered cancer burden: behaviour, immunodeficiency, or drug-induced mutagenesis?

Abstract

Humaan immunodeficiëntie virus (HIV) is ontdekt in het begin van de tachtigerjaren en binnen tien jaar was al het eerste antivirale medicijn goedgekeurd door de medicijnagentschappen. De voornaamste doodsoorzaak van HIV-patiënten is het overlijden aan kanker. Voor dat de medicijnen voor HIV infecties op de markt waren, was dit vooral een zeldzame soort bloedvatkanker (Kaposi sarcoom), lymfeklierkanker (non-hodgkinlymfoom) en baarmoederhalskanker. Echter, sinds de komst van de medicijnen zijn de type kankers die voorkomen bij HIV-patiënten veranderd. Hiervoor zijn meerdere oorzaken, die allemaal onafhankelijk invloed kunnen hebben op tumorontwikkeling. In deze review worden de verschillende oorzaken uiteengezet.

HIV valt een bepaald type witte bloedcel aan: de CD4-cellen. Hierdoor neemt het totale aantal CD4-cellen in je bloed af, terwijl deze nodig zijn voor het afweermechanisme tegen HIV. HIV valt juist die cellen aan die nodig zijn om HIV eigenlijk weer ‘op te ruimen’. Echter, die antivirale medicijnen die HIV-patiënten krijgen, verhogen dus onder andere het aantal CD4-cellen in je bloed. Hierdoor is je lichaam ook weer iets beter bestand tegen andere infecties en ziektes. Want als je immuunsysteem plat ligt, krijgen tumoren ook meer de kans om te ontwikkelen en te groeien. Dit kan in eerste instantie verklaren waarom er zo een verandering is in type kankers die voorkomen bij HIV-patiënten.

Onder de HIV-patiënten is er een verhoogd aantal rokers en alcoholisten. Dit brengt ook risico’s met zich mee: roken kan leiden tot longkanker, overmatig alcohol gebruik kan onder andere leiden tot leverkanker. Verder zijn HIV-patiënten ook vatbaarder voor co-infecties met andere virussen: zoals humaan papillomavirus (HPV) wat onder meer baarmoederhalskanker kan veroorzaken.

Echter is het ook van belang om bijwerkingen van de antivirale medicijnen te detecteren, om zo te achterhalen wat er eventueel verbeterd kan worden bij deze medicijnen. Antivirale medicijnen die bedoeld zijn om HIV en geïnfecteerde cellen te beschadigen, kunnen deze beschadigingen ook veroorzaken in gezonde cellen. De schade in deze gezonde cellen kan op hele kleine schaal plaatsvinden, zoals bijvoorbeeld door mutaties in het DNA of genetische recombinatie. Meerdere studies hebben laten zien dat dit mogelijk is, vooral de medicijnen die de reverse-transcriptase (die het HIV RNA omzet in DNA) afremmen. Deze schade kan uiteindelijk een trigger zijn voor kankerontwikkeling, bijvoorbeeld wanneer er een gen wordt uitgeschakeld die nodig is om de kanker te onderdrukken.

Aangezien HIV patiënten deze medicijnen vrijwel dagelijks moeten slikken is het belangrijk om de mogelijke bijwerkingen op het DNA te blijven onderzoeken. Voor de veiligheid van de medicijnen op langere termijn is het van belang dat er grote cohort studies worden gedaan waarbij wordt gekeken naar de type kankers van HIV patiënten, inclusief welke medicijnen er voorgeschreven zijn voor de patiënten, wat voor infecties hebben plaatsgevonden en welke schadelijke levensstijlen de patiënten hebben. Hiermee kan er wellicht een verband gevonden worden tussen een type medicijn en een type kanker.