Examentraining 2.0: het oefenboek voor historisch redeneren

Abstract

In deze scriptie heb ik een ontwerponderzoek gedaan naar de manier waarop vwo-examenleerlingen kunnen oefenen met de historische vaardigheden die onderdeel zijn van het model ‘historisch redeneren’. De focus van het onderzoek ligt op het centraal examen geschiedenis vwo en is uitgevoerd aan de hand van de hoofdvraag: waaraan moet een oefenboek voor historisch redeneren voldoen om leerlingen voor te bereiden op het centraal examen vwo? Om de hoofdvraag te beantwoorden is in het theoretisch kader onderzocht hoe historisch redeneren in de vakdidactische literatuur behandeld wordt en hoe dat in de praktijk tot uiting komt. Uit dat onderzoek heb ik geconcludeerd dat historisch redeneren in de centraal examens naar voren komt in de vorm van zeven verschillende vraagsoorten. Ik heb daartoe in deze scriptie een oefenboek ontworpen waarin de zeven vraagsoorten aangehouden zijn, om leerlingen de verschillende aspecten van historisch redeneren te laten ontwikkelen. Het oefenboek is daarnaast gebaseerd op de onderwijskundige concepten ‘formatieve evaluatie’ en ‘adaptief werken’. Zo worden leerlingen uitgedaagd om door middel van eigen doelen te werken aan de ontwikkeling van historisch redeneren. De evaluatierondes van het ontwerpproces van het oefenboek hebben aangetoond dat aandacht voor historisch redeneren een welkome toevoeging is aan het oefenmateriaal voor het centraal examen. Daarnaast heb ik aangetoond dat vaardigheidsontwikkeling gestimuleerd kan worden door een adaptieve aanpak. Deze aanpak kan door middel van formatieve evaluatie bereikt worden. Tot slot blijkt uit het onderzoek dat (vak)didactisch onderzoek en de onderwijspraktijk baat hebben bij de ontwikkeling van doelgericht vaardigheidsonderwijs.