De meerwaarde van pictogrammen in medicijninformatie

Abstract

Dit onderzoek verdiept zich in het gebruik van pictogrammen in verschillende toepassingen van medicijninformatie. Er wordt onderzocht of pictogrammen het begrip en waardering van de tekst verhogen en de risico-inschatting van waarschuwingen verhogen. Dit wordt gedaan voor drie toepassingen medicijninformatie: de bijsluiter, een webtekst en een bijsluitersamenvatting, van twee medicijnen: simvastatine en ciprofloxacine. De pictogrammen zijn een binnen-proefpersoon element in het experiment. De toepassingen worden tussen proefpersonen gevarieerd. 226 respondenten hebben deelgenomen aan de online vragenlijst in Qualtrics. Elke respondent leest twee teksten en beantwoordt bijbehorende vragen. Eén tekst met pictogrammen van het ene medicijn, één tekst zonder pictogrammen van het andere medicijn. Het onderzoek bestaat uit drie deelstudies: voor elke toepassing medicijninformatie worden het begrip, de waardering en de risico-inschatting gemeten. Begrip wordt gemeten met begripsvragen die de respondent naast de tekst beantwoordt. Waardering wordt bevraagd op drie constructen: begrijpelijkheid, aantrekkelijkheid en overzichtelijkheid van de tekst. Waardering en risico-inschatting geven respondenten aan per waarschuwing op een 7 puntenschaal. De resultaten tonen geen pictogrameffect op begrip voor de bijsluitersamenvatting. Alle vragen worden door de meerderheid van de respondenten correct beantwoord. De pictogrammen verhogen de begrijpelijkheid, aantrekkelijkheid én de overzichtelijkheid van de tekst in de bijsluitersamenvatting. Het pictogrameffect in deze toepassing is voor de tekst van ciprofloxacine groter dan voor simvastatine. Bij de webtekst geldt ook dat de begripsvragen grotendeels correct beantwoord worden en er nauwelijks pictogrameffecten optreden. Alleen het onderwerp ‘medicijn innemen met/zonder voedsel’ wordt verwarrend door het toevoegen van het pictogram in de webtekst. Het pictogram verhoogt het begrip van de webtekst hier niet. Er wordt voor waardering in de webtekst alleen een pictogrameffect gevonden op aantrekkelijkheid. De resultaten van de bijsluiter tonen wederom geen begripseffecten. In deze en andere toepassingen blijkt wel dat het pictogram over grapefruit beter een verbod kan uitstralen dan een waarschuwing, hier is de goedscore laag maar wordt geen effect gevonden. Voor waardering verschillen de resultaten tussen de medicijnen: Voor de bijsluiter van ciprofloxacine wordt een pictogrameffect gevonden op begrijpelijkheid, aantrekkelijkheid en overzichtelijkheid. Voor de bijsluiter van simvastatine is er slechts een effect voor aantrekkelijkheid. De pictogrameffecten zijn dus niet voor alle medicijnteksten te generaliseren. Ten slotte blijkt dat er geen pictogrameffecten optreden bij de risico-inschatting van waarschuwingen in de verschillende toepassingen van medicijninformatie. Ik kan concluderen dat pictogrammen de waardering van medicijninformatie verhogen. Het begrip en de risico-inschatting worden niet tot nauwelijks beïnvloed door het toevoegen van pictogrammen. Lezers vinden medicijninformatie met pictogrammen voornamelijk aantrekkelijker dan een tekst zonder pictogrammen. Daarnaast treedt het pictogrameffect in de bijsluitersamenvatting en de bijsluiter van ciprofloxacine voor alle drie de constructen op. Pictogrammen hebben dus een positief effect op waardering van de medicijnteksten in verschillende toepassingen. De effecten op begrip en risico-inschatting blijven uit.