Ontwikkelingslanden in aardrijkskunde schoolboeken. Een onderzoek naar de representatie van ontwikkelingslanden in aardrijkskundeboeken vanaf de jaren zestig

Abstract

In dit onderzoek wordt bekeken hoe ontwikkelingslanden worden gerepresenteerd in aardrijkskunde schoolboeken. Er worden boeken vanaf de jaren zestig geanalyseerd. Een vergelijking wordt gemaakt met de behandeling van ontwikkelingslanden in schoolboeken nu en in de voorgaande decennia. Daarnaast wordt gekeken in hoeverre er nu en door de jaren heen sprake is van othering en oriëntalisme in de teksten. In de jaren zestig en zeventig is een sterk modernistische toon in de boeken te vinden. Ontwikkelingslanden worden behandeld vanuit een economisch-kapitalistische dimensie. De landen en de mensen die er wonen worden in de tekst sterk gegeneraliseerd. Er is sprake van een hoge mate van oriëntalisme en othering. In de jaren tachtig neemt het oriëntalisme en othering in de teksten af. Ontwikkelingslanden worden nog wel vanuit een economisch-kapitalistische dimensie behandeld. Vanaf 1997 tot en met 2007 zijn ontwikkelingslanden in aardrijkskunde schoolboeken nauwelijks een onderwerp. In dit examenprogramma ligt de nadruk op het aanleren van geografische werk- en denkwijzen. De regio en gebiedsbeschrijvingen verdwijnen tijdelijk. In het huidige examenprogramma (vanaf 2007) is dit weer terug. Ontwikkelingslanden worden weer als apart onderwerp behandeld. De dimensie is verschoven naar globalisering en de economie. Er is nu ook aandacht voor een culturele en politieke dimensie. De teksten zijn minder generaliserend maar bevatten nog altijd enkele politiek incorrecte termen en soms een paternalistische toon.