Over de drempel met Nieuwsbegrip. Een onderzoek naar de teksten en leesstrategieën van niveau D van Nieuwsbegrip.

Abstract

Niveau D van Nieuwsbegrip is volgens de makers geschikt om het door de Expertgroep Doorlopende Leerlijnen (2009) beschreven niveau 3F (2S) te bereiken. Makers van onderwijsmateriaal voor begrijpend lezen die leerlingen willen voorbereiden op referentieniveau 3F moeten enerzijds rekening houden met de moeilijkheidsgraad van teksten en anderzijds met de instructies en opdrachten bij deze teksten. In dit onderzoek is daarom gekeken naar zowel de teksten van Nieuwsbegrip niveau D als de leesstrategieën die erin centraal staan. Of de teksten van niveau D moeilijk genoeg zijn voor de beoogde doelgroep is met de huidige leesbaarheidstechnologie niet te zeggen. Wel zijn er met een nieuwe taaltechnologische toepassing, T-Scan, aanwijzingen gevonden dat de teksten van niveau D op enkele aspecten in ieder geval moeilijker zijn dan de teksten die Nieuwsbegrip schrijft voor leerlingen die toewerken naar referentieniveau 2F. Toch verschillen de teksten van beide niveaus niet op punten die volgens Kraf en Pander Maat (2009a) de leesbaarheid het best voorspellen. In Nieuwsbegrip staat de ontwikkeling van leesstrategieën centraal. Van de strategieën ‘ophelderen van onduidelijkheden’, ‘samenvatten’ en ‘aandacht voor relaties en verwijswoorden’ wordt in het referentiekader gesuggereerd dat leerlingen die naar referentieniveau 3F toewerken ze al moeten beheersen. Leerlingen moeten deze vaardigheden namelijk al beheersen op referentieniveau 2F. Hardopdenkonderzoek heeft echter uitgewezen dat dit niet het geval is. Leerlingen in het derde en vierde leerjaar van de havo en het vwo beheersen alleen de strategie ‘ophelderen van onduidelijkheden’ volledig. Voor het vinden van referenten van verwijswoorden hebben leerlingen ook strategieën, toch hebben leerlingen in sommige gevallen nog problemen met het vinden van referenten. De strategieën ‘samenvatten’ en ‘aandacht voor relaties’ beheersen leerlingen matig of helemaal niet. Het referentiekader voor taal van de Expertgroep Doorlopende Leerlijnen (2009) zal vanaf augustus 2010 de basis vormen voor al het taalonderwijs in Nederland. Uit het huidige onderzoek is gebleken dat de niveaubeschrijvingen die in deze richtlijn beschreven staan, voor de huidige onderwijssituatie nog te hoog gegrepen zijn. Hoewel de doelgroep van Nieuwsbegrip niveau D volgens de Expertgroep verschillende vaardigheden die Nieuwsbegrip aanleert al moet beheersen, is het belangrijk dat Nieuwsbegrip toch nog aandacht besteedt aan deze vaardigheden.