De brontekst als norm: het concept ‘vertaling’ in reviews van intersemiotische en interlinguale vertalingen van Harry Potter en De brief voor de koning

Abstract

In deze scriptie wordt onderzocht hoe het concept ‘vertaling’ wordt gebruikt in reviews van intersemiotische vertalingen (adaptaties) en interlinguale vertalingen (boeken) van Harry Potter and the Sorcerer’s Stone en De brief voor de koning. Er wordt daarnaast gefocust op vergelijkingen met de brontekst en het verschil in ontvangst bij het publiek van de Nederlandse en Engelse interlinguale vertalingen. De reviews zijn onderzocht aan de hand van twee corpora. In deze corpora zijn specifieke lemmata of trefwoorden (zoals ‘transl*’ of ‘book’) gezocht, waarna de reviews zijn geanalyseerd door middel van close reading. Hierna zijn de reviews ingedeeld in verschillende categorieën om een beeld te kunnen vormen van hoe de reviewers tegen de verschillende vertalingen aankijken. Zo is er onderzocht of ze bijvoorbeeld positief of negatief reageren, maar ook of ze de vertaling trouw vinden aan de brontekst en of ze de adaptaties ook aan de hand van filmtechniek beoordelen. Uit de resultaten blijkt dat in reviews over de Engelse interlinguale vertaling vaak de term ‘translation’ wordt gebruikt om aan te geven dat het om een vertaling van een Nederlands boek gaat. Bij intersemiotische vertalingen wordt het concept ‘vertaling’ weinig gebruikt, wat zou kunnen wijzen op het feit dat het publiek adaptaties niet als vertalingen beschouwt. Daarnaast wordt er bij interlinguale vertalingen minimaal met de brontekst vergeleken, maar staat bij intersemiotische vertalingen de brontekst meer centraal. In de reviews van de adaptaties wordt de filmtechniek weinig besproken: vele reviewers maken alleen een vergelijking met ‘het origineel’ en benoemen daarbij of bepaalde aspecten trouw zijn of juist missen in de adaptatie. Het concept ‘vertaling’ wordt dus bij interlinguale vertalingen meer gebruikt, maar bij intersemiotische vertalingen staat de brontekst meer centraal.