| dc.description.abstract | Deze scriptie onderzoekt hoe leerlingen in het voortgezet onderwijs denken over lezen, zowel in hun vrije tijd als voor school. Aanleiding hiervoor zijn zorgen over de dalende leesmotivatie en -vaardigheid van Nederlandse jongeren, zoals gerapporteerd in PISA-rapporten uit 2023, en de veranderende manier waarop jongeren lezen via sociale media. De centrale vraag luidt: welke redenen voor lezen en opvattingen over lezen rapporteren leerlingen zelf? Het doel is inzicht te krijgen in hun beweegredenen en verwachtingen van lees- en literatuuronderwijs.
Het onderzoek is gebaseerd op de zelfdeterminatietheorie van Deci & Ryan, die stelt dat intrinsieke motivatie wordt gedreven door autonomie, competentie en verbondenheid. Ook concepten als zelfregulatie en metacognitie zijn gebruikt om de percepties van leerlingen te analyseren. Een gemengde methode van kwantitatief (enquêtes bij 136 leerlingen) en kwalitatief onderzoek (interviews met 20 leerlingen) biedt een breed beeld van hoe jongeren lezen ervaren.
Resultaten laten zien dat 47,8% lezen in hun vrije tijd enigszins leuk vindt, hoewel ze gemiddeld minder dan 10 pagina’s per dag lezen en vaak afgeleid worden door sociale media. Boekenkeuzes worden vaak beïnvloed door aanbevelingen van familie, docenten en bibliotheken; sociale media zoals #BookTok hebben slechts beperkt effect. Vrijetijdslezen wordt vooral gewaardeerd om ontspanning, ontsnapping en kennisverwerving.
Wat school betreft, ervaren leerlingen het verplichte karakter van lezen als demotiverend. Bij begrijpend lezen ligt de focus vooral op technische vaardigheden, zoals signaalwoorden herkennen, zonder aandacht voor tekstinhoud. Voor literatuuronderwijs waarderen leerlingen de spiegel- en vensterfunctie, maar 25,4% vindt dat het weinig bijdraagt aan hun ontwikkeling. De nadruk op tekstanalytische vaardigheden belemmert persoonlijke groei en inhoudelijke verdieping.
De bevindingen benadrukken het belang van autonomie, het betrekken van metacognitie, en een focus op inhoud boven technische vaardigheden om leesmotivatie te stimuleren. | |
