De stem van de leerling ten aanzien van het aardrijkskundeonderwijs

Abstract

Nederlandse onderwijscurricula worden gevormd door betrokken onderwijsmakers op basis van voortschrijdend inzicht in de vakwetenschap, maatschappelijke ontwikkelingen en pedagogische inzichten. Hoewel het betrekken van leerlingen bij het onderwijs dat zij genieten vanuit verschillende perspectieven positief wordt onderschreven, lijkt het tegenovergestelde waar te zijn voor de betrokkenheid en de stem van leerlingen ten aanzien van het onderwijs dat zij genieten.

Om een bijdrage te leveren aan het gebrek aan academische kennis omtrent de ervaringen van leerlingen binnen het aardrijkskundeonderwijs, wordt in dit exploratieve onderzoek getracht een stem te geven aan de ervaringen en waarderingen van bovenbouwleerlingen ten aanzien van het aardrijkskundeonderwijs dat zij hebben genoten. De manier waarop bovenbouwleerlingen de onderwerpen van het huidige aardrijkskundeonderwijs ervaren en waarderen, welke onderwerpen zij associëren met het aardrijkskundeonderwijs en welke factoren volgens hen een rol spelen bij deze ervaringen en waardering, geven inzicht in de wijze waarop het perspectief van de leerling mogelijk bruikbaar is voor het ontwikkelen van een toekomstig aardrijkskundecurriculum. Om tot een krachtig nieuw aardrijkskundecurriculum te komen dat ruimte biedt aan de stem van de leerling vormt het hoorbaar maken van deze stem een belangrijke bijdrage aan het huidige curriculumontwikkelingsdebat rondom het Nederlandse aardrijkskundeonderwijs.

In dit onderzoek is door middel van een online vragenlijst de stem van 113 bovenbouwleerlingen geëxploreerd, waarbij 74 van deze 113 leerlingen tevens een verdiepende workshop hebben gevolgd om hun stem ten aanzien van het huidige aardrijkskundeonderwijs ten gehore te brengen. Het ervaren van interesse, relevantie en aansluiting met persoonlijke geografieën van leerlingen blijken doorslaggevende factoren te zijn in de waardering die leerlingen aan het huidige aardrijkskundeonderwijs toekennen. Klimaatverandering wordt gezien als het meest belangrijke en maatschappelijk relevante onderwerp in het huidige aardrijkskundeonderwijs; onderwerpen uit de eigen regio en de regio Brazilië en Zuid-Amerika worden als minst relevant beschouwd. De resultaten uit dit onderzoek laten zien dat er een zeker mate van discrepantie bestaat tussen de waardering van leerlingen en de waardering van docenten en vakexperts. Zo lijkt de waarde van regionale onderwerpen en diens bijbehorende geografische werkwijzen, zoals het kunnen beschrijven en analyseren van verschijnselen en gebieden op verschillende ruimtelijke schalen en het leggen van relaties binnen een gebied en tussen gebieden door vakexperts te worden onderschreven, maar lijkt deze waardering voor leerlingen minder goed te worden geduid binnen het huidige aardrijkskundeonderwijs. Het verkennen van de ervaringen van leerlingen ten aanzien van het aardrijkskundeonderwijs levert waardevolle inzichten op in hoeverre de inhouden en werkwijzen van het huidige aardrijkskundecurriculum kunnen genieten van het ervaren van waardering en relevantie door leerlingen. Het leerling-perspectief dat kan worden verkregen door het actief luisteren naar de stem van de leerling, kan in het huidige curriculumontwikkelingsdebat een belangrijke rol spelen bij de ontwikkeling van een krachtig en toekomstbestendig aardrijkskundecurriculum.