Facilitator en stimulator: een veilige balans in een gepolariseerde mini-maatschappij

Abstract

In dit kwalitatieve onderzoek werd naar een antwoord gezocht op de volgende onderzoeksvraag: hoe percipiëren docenten in het voortgezet onderwijs hun rol in het omgaan met antisemitisme onder jongeren en hoe verhouden die percepties zich tot politiek-maatschappelijke verwachtingen van docenten op dit vlak? Door semigestructureerde interviews af te nemen bij geschiedenis- en maatschappijleerdocenten uit verschillende delen van Nederland werden deze percepties verkend en werd inzicht verkregen in hun interpretaties en ervaringen. Wat uit het onderzoek naar voren kwam, was zowel fascinerend als verontrustend. De respondenten zien zichzelf als belangrijke spelers in het bevorderen van sociale normen zoals tolerantie en respect. Ze voelen de verantwoordelijkheid om niet alleen kennis over te dragen, maar ook bewustzijn te creëren en discussies te faciliteren over actuele kwesties bij leerlingen, waaronder weerstandsonderwerpen als antisemitisme. Daarbij speelt een proactieve invulling van het burgerschapsonderwijs een belangrijke rol om een veilige en inclusieve omgeving te creëren waarin jongeren zich kunnen ontwikkelen, zodat zij later succesvol kunnen deelnemen aan de maatschappij. Desalniettemin ervaren de respondenten ook druk en spanning door verschillende interpretaties van de docentenrol op het gebied van antisemitisme en andere burgerschapsthema’s. Deze stressoren komen voor binnen de docentengemeenschap, als ook bij externen als politici en ouders. Uit verschillende ervaringen blijkt dat dergelijke misinterpretaties en verschil in kennis en kunde, kunnen leiden tot rolconflict en -overbelasting. Ondanks deze uitdagingen houden de rolopvattingen van de respondenten stand. Vanuit een zeker bewustzijn van zelfeffectiviteit, komt een behoefte aan erkenning van hun taken en grenzen als facilitator, stimulator en vormer naar voren. Daarmee vragen ze niet alleen aan externe spelers in het maatschappelijke veld om op waarde geschat te worden, maar streven ze tevens een betere samenwerking en afstemming met andere spelers in het maatschappelijke veld na.