De burgerschapsopdracht in basisscholen: een bijzondere aangelegenheid

Abstract

Deze thesis onderzoekt de rol van verschillende onderwijsidentiteiten in de invulling van de burgerschapsopdracht in het funderend onderwijs via literatuuronderzoek en discoursanalyses. Dee burgerschapsopdracht is in 2021 aangescherpt. Een beperking in de wetgeving is de vrije schoolinrichting in grondwetsartikel 23. Om die vrijheid te waarborgen blijft de opdracht minder gespecificeerd. Publieke debatten over deze impasse bevatten twee prominente standpunten: de D66, SP, PvdA en GroenLinks bepleiten modernisering om daadkrachtigere burgerschapseisen te kunnen formuleren, terwijl SGP, ChristenUnie, CDA en DENK behoud van artikel 23 betogen om ruimte te bieden aan minderheidsgroepen. De thesis bevat een casestudie van vier schoolkoepels en scholen van de identiteiten openbaar, islamitisch, katholiek en protestants, met een discoursanalyse van hun beleidsdocumenten. Deze casestudie laat zien dat de verschillende organisaties de wetsinhoud veel gebruiken in hun invulling van de burgerschapsopdracht. Daarnaast zijn er variaties per identiteit in gelegde focus en in mate van verbinding tussen burgerschap en de identiteit. De openbare organisaties vinden burgerschap belangrijk, met een middelgrote rol voor de schoolidentiteit. De islamitische organisaties leggen veel nadruk op burgerschap met een sterke verbinding aan islamitische waarden. De katholieke organisaties geven burgerschap een middelgrote rol, terwijl hun identiteit een kleine rol heeft en verbindingen missen. De protestantse identiteit gaat minimaal in op zowel burgerschapsonderwijs als haar identiteit. Deze diversiteit in benaderingen komt overeen met de mate van bevraging van deze respectievelijke bijzondere schooltypen in publiek debat. Daarmee zijn de onderzoeksresultaten illustratief voor de genoodzaakte legitimaties die de verschillende bijzondere identiteiten ervaren in de context van politiek debat.