Invloed op Roghman en Roghmans invloed op anderen: Geertruydt Roghmans prentreeks 'Vrouwenwerkzaamheden' in context

Abstract

In deze scriptie wordt onderzocht wat de invloed van Geertruydt Roghmans (1625-1651-57) gravurereeks Vrouwenwerkzaamheden in de zeventiende eeuw is geweest in vergelijking met de invloed van dezelfde reeks in de achttiende eeuw. Dit met een speciale focus op het vrouwbeeld dat Roghman in haar prentreeks ten tonele voert. De invloed van Vrouwenwerkzaamheden op de zeventiende eeuw is onderzocht door Martha Moffitt Peacock, wier argumentatie mij niet volledig overtuigt. Deze zal ik waar mogelijk aanvullen of proberen te weerleggen. De invloed van de reeks in de achttiende eeuw is in het geheel nog nooit onderzocht. Met voorbeelden van navolging in verschillende kunstmedia probeer ik een achttiende-eeuwse navolging van Vrouwenwerkzaamheden te reconstrueren.

In het eerste hoofdstuk wordt er een vergelijking gemaakt tussen Roghman en Judith Leyster (1609-1660), de enige twee vrouwen die tot de zeventiende-eeuwse Nederlandse genrekunstenaars worden gerekend. Hierbij wordt er gefocust op het meer genuanceerde vrouwbeeld dat beide vrouwen in hun werk verbeelden en hun onconventionele gebruik van ruimtelijke aanduiding.

In het tweede hoofdstuk wordt er nagegaan of Roghmans thematiek van huishoudelijk werk binnen de prentkunst inderdaad geen precedenten kent. Door mogelijke voorlopers van Vrouwenwerkzaamheden te reconstrueren wordt Roghmans reeks in een bredere context geplaatst en wordt ook de mate waarin zij brak met eigentijdse beeldconventies duidelijk.

In het derde hoofdstuk wordt Roghmans oeuvre uiteengezet, waarbij de verschillende interpretaties van kunsthistorici tegen elkaar af worden gewogen. Peacocks stelling dat Roghman bewust beperkende vrouwelijke stereotypes in haar prentreeks weerlegt, wat de kunsthistorica duidt als een proto-feministisch statement, wordt in dit hoofdstuk tegen het licht gehouden.

In het vierde hoofdstuk opper ik dat Roghman met haar prentreeks ingespeeld kan hebben op een nog niet eerder nadrukkelijk aangeboorde clientèle voor prentkunst: vrouwen. Door aan te tonen dat vrouwen verantwoordelijk waren voor veel kunstaankopen in de zeventiende eeuw en voorbeelden te geven van vrouwelijke verzamelaars schets ik een beeld van vrouwen binnen de kunstmarkt.

In het vijfde hoofdstuk wordt er nagegaan hoe plausibel Peacocks voorbeelden van visuele ontlening aan Vrouwenwerkzaamheden in de zeventiende eeuw zijn. Naast visuele vergelijkingen tussen Vrouwenwerkzaamheden en de bedoelde schilderijen wordt er nagegaan of er andere bewijzen te vinden zijn van Roghmans veronderstelde wijde verspreiding in de eeuw van vervaardiging.

In het zesde hoofdstuk schets ik aan de hand van gevonden voorbeelden van onomstotelijke visuele ontleningen aan Vrouwenwerkzaamheden een beeld van haar navolging in de achttiende eeuw. Keramieken voorbeelden en getekende voorbeelden worden hierbij behandeld. Daarnaast wordt er aandacht besteed aan een mogelijke internationale invloed van de prentreeks, met een focus op Italië.