Rubiks kubus: een onderzoek naar de Nederlandse petrocultuur uit het interbellum

Abstract

Petrocultuur is een eco-kritisch analysemodel dat de verkenning mogelijk maakt van hoe moderne samenlevingen – van infrastructuur tot denkpatronen – op olie draaien. Tot nu toe weinig gebruikt in de Nederlandse letterkunde, wordt petrocultuur in Rubiks kubus gehanteerd om een corpus Nederlandse en Roemeense teksten uit het interbellum in vergelijking met elkaar te onderzoeken. Een prominente discrepantie tussen het Nederlandse en het Roemeense perspectief komt dusdanig naar voren: alhoewel het Nederlandse discours vaak kritisch is voor verschillende emanaties van de geoliede moderniteit, vertoont het blinde vlekken met betrekking tot de échte tol van de olie-exploitatie – die in het Roemeense discours juist in de verf gezet worden. Dit onderzoek laat dusdanig zien dat petrocultuur een mondiaal fenomeen is die lokale invullingen krijgt afhankelijk van de status en de rol van een gebied in de internationale oliedynamiek. Ik betoog daarom dat petrocultuur als cultureel fenomeen zich bij uitstek in vergelijkend en transnationaal perspectief goed laat bestuderen. Bovendien is deze vergelijkende analyse voor zowel Nederland als Roemenië maatschappelijk relevant. Hij confronteert enerzijds Nederland met de schaduwzijde van de internationale olie-exploitatie gedurende het interbellum waar het land – door Shell – bij betrokken was en houdt anderzijds Roemenië een spiegel voor. Het zelfbeeld dat dit land koestert over het interbellum wordt door de uitkomsten van dit onderzoek genuanceerd.