DE ROL VAN INSTITUTIES OP HET ONSUCCESVOLLE HERNIEUWBARE ENERGIEBELEID VAN NEDERLAND

Abstract

Ondanks politieke inspanningen loopt Nederland achter op het vergroten van zijn aandeel hernieuwbare energie. Hierdoor stond Nederland in 2018 bijna onderaan de Europese Unie. In deze masterthesis is door middel van Historical Institutionalism en een comparative historical analysis gekeken in hoeverre de instituties van de Nederlandse energiesector hieraan hebben bijgedragen en hoe dit zich verhoudt met Denemarken en Duitsland die meer succes hadden met hun hernieuwbare energiebeleid. Historical Institutionalism is een geschikt invalshoek om te gebruiken omdat naar voren is gekomen dat keuzes uit het verleden veel invloed hebben gehad op het hernieuwbare energiebeleid later. Verder is het vergelijken van deze casussen is interessant omdat de drie casussen relevante overeenkomsten hebben. Zowel Nederland, Denemarken als Duitsland zijn geïndustrialiseerde en moderne democratieën met een evenredige vertegenwoordiging die niet veel kunnen inspelen op waterkracht en zonne-energie, maar toch verschilt het aandeel hernieuwbaar energie sterk tussen deze landen. Verder kan Nederland een interessante casus zijn omdat het neoliberalisme dominant werd binnen het Nederlands beleid, vooral na de jaren negentig. Meerdere artikelen beargumenteren echter dat liberale instrumenten en liberale markteconomieën minder efficiënt zijn in het effectief beleid voeren voor het vergroten van het aandeel hernieuwbare energie. Door het gebruik van secundaire literatuur kan de institutionele context gegeven worden voor alle drie de landen, daarnaast wordt er vooral met beleidsdocumenten van het ministerie van Economische Zaken een analyse gemaakt van het hernieuwbare energiebeleid van Nederland. Dit onderzoek laat zien dat de keuzes die in het verleden zijn gemaakt een grote impact kunnen hebben op het latere hernieuwbare energiebeleid. Nederland koos vooral voor energiebesparing na de eerste oliecrisis (1973) waar Denemarken en Duitsland meer gingen inzetten op hernieuwbare energie. Hierdoor was in de jaren negentig hernieuwbare energie al meer geïnstitutionaliseerd in Denemarken en Duitsland. Daarnaast kwam naar voren dat het neoliberalisme sterk aanwezig binnen het Nederlands beleid en werd hier, ondanks dat de kritiek op het beleid toenam, ook aan vastgehouden Als gevolg hiervan probeerde Nederland tevergeefs aan de hand van marktinstrumenten de marktpenetratie van hernieuwbare energie te stimuleren waarin het ook de eigen economie wilde beschermen. Ook op andere onderdelen is er een continuïteit te zien in het beleid. Zo werd er in alle documenten verwezen naar het belang van Europees beleid en koos de overheid ervoor om samen te werken met bestaande spelers. Ondanks dat deze bevindingen interessante inzichten geven is er vanwege de complexiteit van dit onderwerp nog wel meer onderzoek nodig.